Actie! Op de set van Een echte Vermeer

Herengracht 518, 1017 CC Amsterdam, 16 december 2015, 14.37 uur

Een woedende menigte schreeuwt, trekt en duwt, terwijl een keurige man door drie dienders wordt afgevoerd. Op de achtergrond klinken sirenes die steeds dichterbij komen. “Cut!”, roept de opnameleider. “De figuratie was goed”, zegt regisseur Rudolf van den Berg tevreden.

Voor de deur van het Geelvinck Hinlopen Huis aan de Amsterdamse Herengracht wordt gewerkt aan Een echte Vermeer, een biografische film over kunstenaar en meestervervalser Han van Meegeren (1889-1947). Die werd kort na de bevrijding door de politie opgehaald uit zijn grachtenpand; de welgestelde dandy werd verdacht van collaboratie met de nazi’s. Preciezer: Van Meegeren zou tijdens de bezetting het schilderij Chris­tus en de overspelige vrouw van Johannes Vermeer voor 1,65 miljoen gulden hebben verkocht aan Hermann Göring, de tweede man van Hitler.

Van Meegeren zag zich vervolgens voor een duivels dilemma geplaatst: moest hij toegeven dat hij een kunstschat had verhandeld, waarop langdurige gevangenisstraf of zelfs de doodstraf stond? Of kon hij maar beter opbiechten dat het schilderij geen Ver­meer was, maar een Van Meegeren en dat hij de nazi’s had beetgenomen? Op vervalsing stond slechts twee jaar…

De sirenes horen niet bij de opnamen. Aan de andere kant van de Herengracht rijdt in grote vaart een politieauto voorbij; het is een enorm nadeel van filmopnamen in de Am­ster­damse binnenstad. Het grootste deel van de opnamen van Een echte Vermeer vindt dan ook plaats in Frankrijk, Kroatië en Luxem­burg, waar onder meer het interieur van Van Meegerens grachtenpand is nagebouwd. De schilderijenverzameling van het Geelvinck Hinlopen Huis blijft buiten beeld; production designer Ben Zuydwijk heeft reproducties gemaakt van alle vervalsingen van Van Meegeren.

“De figuranten mogen wel wat harder roepen”, zegt Van den Berg (Tirza, 2010; Süskind, 2012) tegen regieassistent Chris Mitchell (die in 2014 zelf de bovennatuurlijke horrorfilm De poel regisseerde). In het Engels, de voertaal op de set van de coproductie.

Coscenarist Jan Eilander en producent Reinier Seelen komen een kijkje nemen. De figuranten, mannen en vrouwen van middelbare leeftijd in grijze en bruine jarenvijftigkleding, maken selfies en foto’s van elkaar en de antieke politieauto. Een productiemedewerker poetst de graffiti van de gevel van het statige grachtenpand dat dienst doet als Van den Bergs woning. De camera wordt teruggereden over de rail die over de gracht is uitgelegd, de lichtman laat het enorme witte scherm dat pal naast de voordeur staat een stukje verschuiven.

Ondertussen legt Van den Berg uit dat hij een genre bedrijft dat eigenlijk niet bestaat: “Het is een thriller, een love story, een psychologisch drama en een karakterstudie ineen. Maar het is vooral een schitterend verhaal. Het gaat over kunstenaarschap. Of je nu dichter bent of filosoof, schilder of regisseur, je hebt een innerlijke drang om iets tot uitdrukking te brengen. En dat bepaalt alle facetten van je leven; de prijs die je betaalt voor je kunstenaarschap is vaak groot.”

Mitchell meldt dat alles weer in gereedheid is gebracht voor opnamen. Hoofdrol­speler Jeroen Spitzenberger (Divorce, 2012-16) staat weer in de deuropening. De politieagenten hebben hun wapenstok weer in de aanslag. “Stand by for another take”, roept de opnameleider. “Background action!..” De menigte begint te joelen, “…and action!”

Precies op dat moment komt er een rondvaartboot luid toeterend om de hoek van de Reguliersgracht. “Gewoon doorgaan”, sommeert Van den Berg vanachter zijn monitor, waarop hij precies kan zien wat cameraman Goert Giltay filmt. Een dikke minuut later staat de scène erop. “Heel goed”, zegt Van den Berg. “We gaan een close-up opnemen.”

Een echte Vermeer | Nederland, 2016 | Scenario Jan Eilander en Rudolf van den Berg | Regie Rudolf van den Berg | Productie Rinkel Film (Reinier Selen), Fu Works (San Fu Maltha), Cadenza Films (Jeroen Koolbergen) | In copro­ductie met Tarantula (Donato Rotunno), Li­ving Stone (Martin Dewitte) | Uitvoerend pro­­ducent Mardou Jacobs | Camera Goert Giltay | Montage Ewin Ryckaert | Art direction Ben Zuydwijk | Kleding Linda Bogers | Make-up Claudine Moureaud | Met Jeroen Spitzenberger, Lize Feryn, Porgy Franssen, Roeland Fernhout, Raymond Thiry, Hans Croiset | Kleur, 105 minuten | Distributie Cinéart | Te zien vanaf najaar 2016