VINCERE

Met vincere keert Marco Bellocchio terug in de galerij van de belangrijkste hedendaagse Italiaanse filmmakers.

Vorig jaar leverde de Italiaan Paulo Sorrentino met het operateske il divo de beste film van 2009 af. In minder dan twee uur fileerde Sorrentino met flair en venijn de machtsverhoudingen onder de corrupte christendemocraat Giulio Andreotti. Opnieuw verschijnt er nu een Italiaanse film die de opera gebruikt om zijn verhaal te vertellen. Veteraan Marco Bellocchio (la balia, buongiorno, notte) schetst in het magistrale vincere de opkomst van Benito Mussolini zoals gezien door de ogen van zijn verstoten geliefde Ida Dalser. Maar Bellocchio gaat verder dan Sorrentino. vincere is ook een commentaar op film en televisie als machtsmiddelen. Berlusconi hoeft niet eens genoemd te worden om het eigenlijke onderwerp van deze film te zijn.
Centraal staat het waargebeurde maar weinig bekende verhaal van de jonge schoonheidsspecialiste Ida Dalser die verliefd wordt op de socialist Mussolini. Ze trouwen en krijgen een kind maar krap een jaar later trouwt Mussolini met een andere vrouw. Terug uit de Eerste Wereldoorlog kiest hij voor het fascisme en vier jaar later grijpt hij de macht. Dalser, die in het openbaar blijft roepen dat Mussolini de vader van haar kind is, wordt eerst onder politiebewaking geplaatst en vervolgens gedwongen opgenomen in verschillende psychiatrische inrichtingen. Toch blijft ze Mussolini trouw. Bellocchio spiegelt historische taferelen aan intieme scènes over het lijden van deze jonge vrouw. Het persoonlijke en politieke zijn bij deze regisseur nooit van elkaar te scheiden.

Bigamie
Dalsers volgzaamheid is een passend symbool voor de kritiekloze houding waarmee het Italiaanse volk achter haar leider aan liep — en loopt — en herinnert aan de blinde onderworpenheid aan kerk, staat of ideologie die al meer dan veertig jaar het centrale thema is in Bellocchio’s films.
Waarom waren de Italianen blind voor de dubbele moraal die Mussolini erop nahield, met zijn pleidooi voor het gezin en zijn gelijktijdige bigamie? Omdat het fascistische en gemanipuleerde beeld overheerste, zegt Bellocchio. Niet voor niks kijken mensen in vincere vaak naar film. Film is fictie. Vanaf een zeker moment is Mussolini alleen nog via nieuwsbeelden te zien. Zelfs voor Dalser wordt dat geconstrueerde beeld de waarheid. Beelden creëren de geschiedenis, een kunstmatigheid die Bellocchio benadrukt met de barokke, operateske vorm van vincere. Juist omdat opera met zijn aplomb en uitvergrote emoties meer dan welke kunstvorm ook een fictionalisering is van de werkelijkheid. Zoals Dalser haar geliefde droomde, droomde het Italiaanse volk zijn leider.
In een scène die je nu al klassiek kunt noemen, laat Bellocchio zien hoe snel fictie en werkelijkheid door elkaar gaan lopen. Tegen de achtergrond van nieuwsbeelden breekt in een bioscoop een gevecht uit waarbij de vechtende mannen niet meer van de mannen op het scherm te onderscheiden zijn. Beeld wordt werkelijkheid. Werkelijkheid wordt beeld. Fantastisch. Heel knap ook hoe Bellocchio eigenlijk maar twee personages nodig heeft om een film te maken die voelt als een verslag van een tijdperk. Wie dat lukt is ontegenzeggelijk een meester. Wat een feest. Nu maar hopen dat de Italianen ook goed hebben gekeken.

Ronald Rovers