Une année difficile

Hoe maak je een satirische komedie over milieu­cynici versus -activisten? De poging van het duo Olivier Nakache en Éric Toledano faalt hopeloos. Une année difficile ziet in twee bevriende stompzinnige klimaatontkenners geinige schelmen, maar in een gedreven milieuactivist een hopeloze drammer.

Une année difficile lijkt opgezet volgens het beproefde recept dat Nakache en Toledana geen windeieren heeft gelegd. Ook nu weer draait het om een botsing tussen verschillende levenswijzen en -opvattingen, weerspiegeld in personages die naar elkaar toegroeien. Met Intouchables (2011), de megahit over de relatie van een steenrijke verlamde aristocraat en een kansloze jongen uit een Parijse banlieue als zijn verzorger, werkte dat wonderwel. Het onderliggende pleidooi om de sociale kloof in de Franse maatschappij te overbruggen, was naïef, maar prettig naïef. Ook sommige van hun volgende films (Samba, 2014; Hors normes, 2019) hadden het hart op de goede plek.

Maar met Une année difficile slaat het duo de plank volledig mis. Denken Nakache en Toledana echt dat we willen meeleven met twee opportunistische, egoïstische vrienden die ontploffen van woede als ze op Black Friday een winkel niet in kunnen, omdat klimaatactivisten op de stoep protesteren tegen consumptieverslaving? Dat we sympathie voelen voor deze onnozelaars die diep in de schulden zitten, maar dat ontkennen en fantaseren over snel geld verdienen? Dat we ons te pletter lachen om hun quasi-­slimheid, waarachter een gebrekkig empathisch vermogen schuilt? Nee, meeleven lukt niet met deze horken, die de film opvoert als geinige schelmen.

Hoe anders kijkt de film aan tegen de aanvoerder van de milieuactivisten: een humorloze radicalinski, bij wie eco-angst tot een blokkade van gevoelens heeft geleid. Anders gezegd: zij is het probleemgeval. Laten we haar Cactus noemen, bedachten Nakache en Toledano.

Omdat de film ook een romkom wil zijn, laat de rest zich raden. De twee vrienden infiltreren in de actiegroep, waarna een van hen Cactus probeert te versieren door te pretenderen dat hij een radicale activist is. Een van de raadsels van de film is – er zijn er meer – wat Cactus in de hork ziet. Dat de andere lomperik ‘romantisch’ belaagd wordt door een gezette vrouw, van wie hij gruwt, is het soort lompe humor waarvan we dachten dat het uitgestorven was.

Une année difficile is een deprimerende film. Niet omdat de makers grappen maken over milieuactivisme – je kunt overal grappen over maken – maar omdat ze lijken te denken dat stompzinnige ontkenning van de milieu- en klimaatcatastrofe geinig is. Ook trappen ze in het frame van klimaatcynici en ontkenners dat milieuactivisten akelige drammers zonder levensvreugde zijn. Cactus moet weer zin in het leven krijgen en romantisch herboren worden met behulp van een klimaatidioot. Een gotspe in een naargeestig leeghoofdige film.