Hors normes

Vincent Cassel en Reda Kateb spelen twee idealistische zorgwerkers die met zwaar autistische kinderen werken. De tragikomedie is een sympathiek pamflet voor medemenselijkheid en tegen de rigide bureaucratie van het Franse zorgsysteem.

Bruno (Vincent Cassel) ontfermt zich in een krap opvangcentrum in Parijs over een groep zwaar autistische kinderen. Wanneer sluiting van de instelling dreigt – men voldoet kennelijk niet aan de regels – wijst hij de twee inspecteurs die hem in zijn groezelige kantoor komen bezoeken temperamentvol op de foto’s van zijn cliënten aan de wand. Wat zal er met hen gebeuren?

Deze theatrale scène is exemplarisch voor het oeuvre van filmmakers Éric Toledano en Olivier Nakache. Het duo, bekend van kaskrakers als Intouchables (2011) en Samba (2014), maakt als arthousefilms verklede publieksfilms. Ook Hors normes verdient dit predicaat: de complexiteit van de materie – het meerkoppige monster dat het Franse zorgstelsel heet – wordt in de film omwille van de voortstuwing van de plot tamelijk gesimplificeerd. Hierdoor krijgt het geheel een romantisch karakter: aan alle problematiek valt wel een mouw te passen (en dat is natuurlijk quatsch).

Maar dat maakt de boodschap er niet per se minder om: Hors normes is eveneens een sympathieke film. Dat ligt ook aan de cast: Reda Kateb speelt Malik, de collega van Bruno die jongeren uit de Parijse banlieues opleidt om in de jeugdzorg te komen werken. Kateb en Cassel zijn als twee vrienden die elkaar hun hele leven kennen en bovendien ontzaglijk charmant. Hun interactie met de andere personages – grotendeels autistische kinderen die zichzelf spelen – is aandoenlijk en voelt waarachtig. Zoals wanneer Joseph (Benjamin Lesieur), een baldadige knuffelbeer met een gebruiksaanwijzing, gewillig zijn hoofd op Bruno’s schouder legt.

Voor mensen als Joseph is de zorg van Bruno de laatste optie. De jongeling wil graag werken, maar heeft de neiging zichzelf en anderen te bezeren. Zo trekt Joseph in de metro regelmatig aan de noodrem – een running gag in de film. Waarop Bruno hem weer uit handen van de spoorwegpolitie moet zien te praten. Toledano en Nakache tonen zich meesters in het vinden van humor in moeilijke situaties. Josephs noodgreep is ook een mooie metafoor: het is aan Bruno en Malik om de kinderen die zijn ontspoord weer op de juiste baan te leiden (en dat kan, getuige de film, ook een ijsbaan zijn).

Bruno is overigens, en dat geeft de film nog meer cachet, gebaseerd op de Joodse zorgwerker Stéphane Benhamou. De kinderen uit de film zijn of waren zijn beschermelingen. Wie kan de barmhartigheid die Bruno samen met zijn islamitische collega uitstraalt weerstaan? Evenals de omarming van diversiteit die de film voorstaat? Veel kijkers zullen hoogstwaarschijnlijk weer betoverd worden door het warme bad dat Hors normes bij vlagen is.