Todo sobre mi madre

Praktisch alle prestigieuze filmprijzen heeft Todo sobre mi madre al binnengehaald en deze maand maakt de film ook grote kans om de Oscar-nominatie te verzilveren. Almodóvar verdient de Academy Award zonder meer. Met Todo sobre mi madre heeft hij niet alleen zijn meest ingetogen, maar ook zijn beste film gemaakt.

In de films van Pedro Almodóvar behoorden de mannen altijd al tot het zwakke geslacht, maar in Todo sobre mi madre (All About My Mother) komen ze er wel erg bekaaid vanaf. De tiener Esteban verongelukt in een van de eerste scènes, de bejaarde vader van een van de personages is dement, en de andere twee mannen die een belangrijke rol in de film spelen, zijn grotendeels omgebouwd tot vrouw.

In Todo sobre mi madre moeten de vrouwen zelf hun boontjes doppen. Ze vinden alleen steun bij elkaar wanneer ze worden geconfronteerd met de gebeurtenissen die het leven begrenzen: geboorte en dood.

All about Eve
De verpleegster Manuela (een mooie rol van Cecilia Roth) heeft zojuist haar zoon Esteban verloren als ze terugkeert naar Barcelona, de stad waar ze een groot deel van haar leven woonde en de vader van haar verloren kind leerde kennen. Ze wil daar een laatste eer aan haar zoon bewijzen door nog één keer de man te ontmoeten die ze altijd voor hem verborgen hield.

Esteban senior heeft inmiddels vele transseksuele operaties ondergaan, hij noemt zich Lola en lijdt aan aids. Pas in een van de laatste scènes duikt hij op. Met een lange zwarte cape, leunend op een wandelstok is hij de dood in persoon. Zijn schim hangt echter boven de hele film. De jonge uitgetreden non Rosa waar Manuela zich in Barcelona over ontfermt, is van Esteban senior zwanger geworden en door hem met het HIV-virus geïnfecteerd.

Ook de actrice Huma Rojo, die Manuela later leert kennen, heeft een sterke band met het verleden en de dood van haar zoon. Esteban verongelukte in Madrid waar hij geen handtekening kreeg van Huma die toen de rol van Blanche in A Streetcar Named Desire speelde. In Barcelona zoekt Manuela de actrice op in haar kleedkamer en gaat bij haar werken als kleedster. Net als Eve Harrington uit de filmklassieker All About Eve — waar de titel Todo sobre mi madre naar verwijst — valt Manuela een keer voor een actrice in omdat ze de tekst zo goed kent.

De verwijzingen naar All About Eve en A Streetcar Named Desire spreken boekdelen. Almodóvars film is een ode aan grote vrouwenrollen, zoals die van Margo Channing (Bette Davis) en Blanche Dubois, waarin actrices kunnen samenvallen met hun personage. De regisseur droeg zijn film op aan filmdiva’s als Romy Schneider en Gena Rowlands en sterke vrouwen in het algemeen. Todo sobre mi madre staat om die reden in de traditie van het klassieke melodrama, bij uitstek een genre waarin actrices kunnen schitteren en het leed breed mogen uitmeten.

Hysterische taferelen
Hartverscheurende scènes zitten er dan ook volop in Todo sobre mi madre. Zo is de dood van Esteban, waarbij de camera schuin op het plaveisel ligt als Manuela komt aanrennen, bijzonder aangrijpend gefilmd. Juist omdat Todo sobre mi madre zo hevig geconstrueerd is en alle personages zeer intens met elkaar betrokken zijn, krijgen allerlei situaties een grote dramatische kracht. Het moment dat Manuela de actrice in A Streetcar Named Desire vervangt, is bijvoorbeeld zeer betekenisvol omdat het toneelstuk het leven en dood van haar zoon omspant: zij leerde namelijk Esteban senior kennen toen zij met hem als amateur-actrice in dat stuk speelde.

Ondanks zulke aangrijpende scènes vermijdt Almodóvar ieder vals sentiment. Bovendien heeft hij afstand genomen van zijn voorliefde voor exuberante, hysterische taferelen, die zijn oude films soms onverteerbaar maakten. Almodóvars vorige film, Live Flesh, was al een stuk ingetogener.

Nu lijkt het erop dat Almodóvar voorgoed zijn wilde haren verloren heeft. Geen kinky seks meer, geen vrouwen meer op de rand van een ‘nervous breakdown’. Toch worden de Almodóvar-afficionado’s niet teleurgesteld: Todo sobre mi madre is zoals gewoonlijk weer spetterend van kleur en vormgeving. En nog steeds wordt zijn film bevolkt door extravagante personages, zoals Manuela’s transseksuele vriendin Agrado. Het is een verademing om eens een travestiet te zien die zich niet alleen als een aanstelster gedraagt, maar ook sympathie en ontroering opwekt. Agrado is het onbetwiste middelpunt in Todo sobre mi madre: zij paart de kracht een vrouw te zijn aan de kunst een vrouw te spelen. Zoals ze het zelf zegt: “Het enige wat echt aan mij is, zijn mijn gevoelens en mijn siliconen.”