The VVitch en Bone Tomahawk

Horror-Americana

The VVitch

De heksenhorror The VVitch heeft de hype eromheen wel verdiend. Bekijk ‘m samen met de bloedige western Bone Tomahawk, ook een historische horror. Allebei deze instant cultklassiekers werden op festivals als Imagine erg enthousiast ontvangen en verschenen rechtstreeks op dvd.

Het zijn echte slow-burners, Bone Tomahawk en The VVitch. Wars van de schrikeffecten waarmee de gemiddelde horrorfilm je op de kast probeert te krijgen. Dat maakt ze niet minder angstaanjagend of bruut. Beide films maken vanaf de eerste seconde duidelijk waar het heen gaat – hel en verdoemenis – en laten je niet meer los. Zo zien we onze horrorfilms graag.

De even geestige als bloedige western Bone Tomahawk opent met een close-up van een nek die moeizaam met een roestig mes wordt doorgesneden, waarna de moordenaars op de vlucht slaan en een indiaanse begraafplaats omver lopen. Uit het niets zoeft een pijl in de hals van de onfortuinlijke bandiet. Vervolgens maken we kennis met de echte hoofdpersonen van dit verhaal: een kreupele cowboy, een indianenjager, een norse sheriff en zijn bejaarde assistent.

Niet echt een heroïsche posse, maar ze moeten er toch op uit als de lieftallige echtgenote van de cowboy wordt gekidnapt. Dan volgt een lange zoektocht naar een barbaarse, onzichtbare vijand: naar verluidt een stel kannibalistische, door de evolutie overgeslagen indianen. Regisseur en scenarioschrijver S. Craig Zahler laat die monsters lang buiten beeld, een klassieke suspense-truc die zich uitbetaalt wanneer we het kwaad eindelijk te zien krijgen. Schokkend en tegelijk zwartkomisch is de plompverloren manier waarop de gore wordt opgediend. We waren gewaarschuwd.

Bone Tomahawk

The VVitch serveert de gruwel subtieler; minder bloederig maar veel verontrustender. Ook hier gaat het in de openingsbeelden al mis wanneer het gezin Williams – vader, moeder, vier jonge kinderen en een baby – wordt verstoten uit een puriteinse gemeenschap in New England, Amerika. Waarom is niet helemaal duidelijk, maar het komt neer op een religieus meningsverschil. Anno 1630 betekent het dat je er letterlijk alleen voor staat. Dus moet de familie aan de rand van een groot donker bos hun eigen huis bouwen. Regisseur en scenarist Robert Eggers, die jaren historisch onderzoek deed voor zijn debuut, laat zien dat er niets romantisch is aan dat pioniersbestaan. Wat een kale, karige wereld.

Dan moet de horror nog beginnen: onder de ogen van hardwerkende dochter Thomasin verdwijnt de baby. Zomaar, weg. Eggers doet dan een gewaagde zet: in een paar beelden, meer flarden dan scènes, laat hij ons een heks zien die de baby heeft gestolen. Het kwaad blijft geen mysterie zoals bij Bone Tomahawk. Terwijl verdriet en paranoia het gezin steeds verder slopen, de oogst mislukt en Thomasin door moeder wordt beschuldigd van hekserij, weten wij beter. Zo leven we intens met haar mee – wat je niet kunt zeggen van de echtgenote die in Bone Tomahawk ontvoerd wordt, zij is niet meer dan een te redden object.

Eggers en Zahler debuteren met krachtige, authentieke films waarvoor ze zelf het scenario schreven. Ze delen een groot gevoel voor taal. Het zeventiende-eeuwse Engels van The VVitch verplaatst je rechtstreeks naar een andere tijd, waarin God het dagelijks leven beheerst en verdoemenis in een klein hoekje schuilt. Ook de taal van de Bone Tomahawk klinkt authentiek (Zahler schreef eerder romans), maar boeit vooral vanwege de laconieke dialogen. Neem de scène waarin de sheriff (een stoïcijnse Kurt Russell, zo weggelopen van de set van The Hateful Eight) samen met zijn oude deputy (een mompelende, verrukkelijke Richard Jenkins) stilzwijgend een kop veel te hete soep drinken. Een alledaagse scène die de plot geen meter verder helpt – maar wel de diepe band tussen de oude rotten schetst.

Robert Eggers is van de twee de beste stilist. The VVitch en Bone Tomahawk delen een sterk script en markante karakters, maar de heksenhorror is ook nog eens visueel ijzersterk. Het bleke gezin, de zwarte verrotte maïs, het donkere natte bos, de smerige stal met een enge starende geit, het grove huis dat slechts door een enkele kaars wordt verlicht: elk beeld draagt bij aan een unheimisch gevoel. Aangewakkerd door dramatische viooluithalen nestelt de film zich direct onder je huid.

The VVitch is een meesterwerk op de grens van arthouse en genrefilm, een schemerzone waar vaker mooie dingen gebeuren. Een raadselachtige en onheilspellende vertelling over geloof en angst, een gezinsdrama waarin de echte terreur schuilt in de kluwen van rouw, schuldgevoel en wantrouwen die de familie uiteen drijft. Bone Tomahawk is meer rechttoe rechtaan exploitatiefilm. Een botte bijl, maar wel net zo effectief als het wapen dat de kannibalen in de film van mensenbotten maken.


Bone Tomahawk is sinds 29 december 2015 verkrijgbaa op dvd (import, Image Entertainment). The VVitch is vanaf 27 juli 2016 verkrijgbaar op dvd en blu-ray (Universal).