The Last Duel

Mainstream-auteur Ridley Scott pakt de epische ridderfilm weer op, deze keer met een modernere invalshoek: The Last Duel emancipeert de hofvrouw uit de late middeleeuwen.

The Last Duel is een en al gefrustreerde mannen, lustig naar geld, prestige, vrouwen en bloedvergieten. Toxische masculiniteit zouden we het nu noemen, maar in veertiende-eeuws Europa is het simpelweg de norm. Laat het aan de regisseur van Thelma & Louise (1991) en G.I. Jane (1997) over om met dit historische epos een modernere, kritische blik op de verhoudingen tussen man en vrouw te werpen. Ridley Scott brengt een nuance in de middeleeuwse hofcultuur aan die je niet zou verwachten in wat eigenlijk een pulpy ridderfilm is.

Scott windt er geen doekjes om en begint gelijk bij zijn bloederige finale: een gerechtelijk tweegevecht tussen ridder Jean de Carrouges (Matt Damon) en landheer Jacques Le Gris (Adam Driver) in het Parijs van 1386. Ze beslechten hier een gevoelige juridische kwestie: Carrouges’ vrouw Marguerite (Jodie Comer) heeft Le Gris beschuldigd van een verkrachting die ze niet kan bewijzen. Het gevecht van leven op dood gaat beslechten aan wiens zijde God staat, en wie dus de waarheid spreekt in dit geschil.

Om die waarheid is het te doen in dit tweeëneenhalf uur durende epos over het laatste gerechtelijk tweegevecht dat in Frankrijk is gehouden. Matt Damon, Ben Affleck en Nicole Holofcener nemen elk een deel van het in drie hoofdstukken opgebouwde scenario voor hun rekening en hanteren zo een soort Rashomon-structuur om de verkrachtingszaak vanuit drie verschillende ‘waarheden’ te belichten.

We beginnen bij het verhaal van Damons Carrouges, een koppige vechtersbaas met een roemruchte militaire carrière die vooral zijn gekrenkte eer wil beschermen. We zijn hier op bekend Ridley Scott-terrein met bloederige veldslagen, grijs weer en gepijnigde gezichten. Ben Affleck neemt het stokje over voor het hoofdstuk over Le Gris: een gelaagde weergave van de middeleeuwse hofcultuur als een ons-kent-ons mannenclubje, inclusief vrije seks en een onuitputtelijke wijnkelder. Affleck speelt zelf een geniepige rol als de op seks beluste, geblondeerde Hertog Pierre d’Alençon die met een ondeugende glimlach een van de raarste zinnen uitspreekt: “Kom binnen en trek je broek uit.”

Nicole Holofcener, regisseur van indiefilms als Enough Said (2013), doet misschien het zwaarste werk door in het laatste hoofdstuk Marguerite recht aan te doen en haar voorzichtige emancipatie te laten zien. Jodie Comer was misschien niet de beste actrice voor deze complexe, historische rol, al is haar Marguerite een rijk en gelaagd personage dat haar aanvankelijke slachtofferschap wel weet te overstijgen.

Bij elkaar genomen ontstaat een complex beeld van de dwarsverbanden tussen seks, geld en macht, alsof Scott hier de brug tussen All the Money in the World (2017) en Kingdom of Heaven (2005) wil slaan. Zijn regie heeft soms de subtiliteit van de knokkende ridders, bruut en hardhandig dus, maar Scott filmt met zo’n overtuiging dat je wel mee moet gaan in zijn epische visie van morele rot in middeleeuws Europa.