G.I. Jane

Bijna kopje onder

De zorg-dat-je-erbij-bent-commercial van de marine verbleekt bij het visuele geweld van G.I. Jane van Ridley Scott. De overdadige Amerikaanse oorlogsretoriek van de film roept echter eerder weerzin dan bewondering op. Misschien hoopte Demi Moore met haar rol van G.I. Jane in Jodie Fosters voetsporen te kunnen treden als de heldin van de ’thinking woman’, maar dan heeft ze met deze macho marine toch een wat lastige springplank uitgezocht.

Een vergelijking tussen de film Private Benjamin (uit 1980, maar regelmatig nog op tv te zien) waarin Goldie Hawn in het leger duikt, en G.I. Jane met Demi Moore geeft een mooi inkijkje in de ontwikkeling van de relatie tussen Hollywood, feminisme en vrouwelijke filmsterren in de afgelopen twintig jaar. Van alle verschillen tussen de beide films valt het verschil tussen het imago en effect van de beide sterren het meest in het oog. Goldie Hawn toen, en on-screen nu nog steeds, betekende chaos en verwarring. Het ‘domme blondje’ dat in haar weerbarstige onnozelheid alle systemen waar zij in terecht komt grondig in de war stuurt. “What’s this? Hell Week?”, verzucht ze na de eerste gedwongen push-ups. En in plaats van de spreekwoordelijke agressieve officier met haar vastberadenheid te imponeren, lijken zijn bevelen langs haar koude (meestal natte, we zijn tenslotte in het leger) kleren af te glijden. Ze volgt ze wel op, natuurlijk, maar op zo’n onverschillige manier dat het systeem in alle absurditeit zichtbaar wordt gemaakt. “Zijn er alleen maar groene uniformen”, vraagt ze groot-ogig bij binnenkomst. Wij horen dan te glimlachen om haar typisch vrouwelijke ijdelheid, maar eigenlijk is ze ‘absolutely fabulous’ in haar (zelf)spot en ironie. Van Goldie Hawn zal het leger nooit een man maken. Gelukkig.

Narcistisch
Nee, dan Demi Moore anno 1997 in G.I. Jane. Wilskracht en succes in het gespierde lichaam omgezet. Als zij poogt zich toegang te verwerven tot een Speciale Marine Eenheid, dan zal dat lukken, dat zie je meteen. In wisecracks doet ze niet onder voor haar mannelijke collega’s, en in spierkracht en uithoudingsvermogen evenmin. Hoe getergder, hoe vastberadener, tot aan het veelbesproken ‘real life’ afscheren van de lange haren toe. De prestaties van G.I. Jane worden bovendien — zoals bij zoveel actiefilms tegenwoordig — in de publiciteit begeleid door de minstens zo succesvolle prestaties van de Demi Moore achter G.I. Jane. Het is method acting in extremo, en zonder enige ironie. Trainingsprogramma’s zorgden ervoor dat de kortgelokte Moore de eenarmige push-ups die ze in de film laat zien voor het David Letterman-publiek live kon herhalen.

Maar bij de Europese uitkomst van de film poseerde ze al weer heel tenger en vrouwelijk — rood coltruitje, zwart lang krulhaar — op de Engelse Observer; de push-up biceps als sneeuw voor de zon weer weggewerkt want we mochten eens gaan denken dat ze echt een man geworden was. Filmster Demi Moore is tenslotte synoniem aan de eigentijdse narcistische beheersing van het lichaam. Een lichaam dat zij al in alle varianten, zwanger of niet zwanger, naakt of gekleed, gespierd of tenger, al onder de aandacht heeft gebracht, en dat ook het spektakel van G.I. Jane beheerst.

Boomhut
Op het eerste gezicht leek het zo’n nobel initiatief om de moeilijkheden die een vrouw moet overwinnen om zich in de marine te handhaven voor het grote publiek te verfilmen. Het is alleen jammer dat er in G.I. Jane zoveel Hollywoodse addertjes onder het gras schuilen. De alomtegenwoordige platte macho heroïek bijvoorbeeld. De film biedt een aanschakeling van de bij de Speciale Eenheden horende martelpraktijken, met veel bombast gefilmd, met als voortdurend spanningsverhogend element de machtstrijd tussen Moore en haar officier Urgayle. Urgayle is het sadistische psychopaten-type dat we ook wel kennen uit films als An Officer and a Gentleman en Full Metal Jacket.

De erotische connotaties die dit soort sm-vertoon altijd al heeft zijn nu nog spannender daar Demi Moore tenslotte een Vrouw is. Het leidt bijna tot een verkrachting als onderdeel van de oefening (wel erg fel realistische fake), maar Moore weert zich met succes, en redt haar baas vervolgens uit handen van de Echte Vijand wanneer de eenheid onverwacht in Libië belandt als daar net het een en ander uit de hand loopt. Tsja. En natuurlijk is het in dat leger vol mannen de andere vrouw (politica Anne Bancroft) die Moore uiteindelijk echt in de problemen brengt. Ach. Geef mij maar de ondermijnende aanpak van Goldie Hawn. Al met al deed G.I. Jane me vooral denken aan een Charlie Brown-strip die ik ooit las. Charlie Brown bivakkeert prinsheerlijk alleen in zijn zelfgemaakte boomhut. “Girls are not allowed up here!”, roept hij triomfantelijk naar beneden tegen Rita die aan de voet van de boom naar boven tuurt. “What the hell makes you think I wanna get up there in the first place!”, kijft Rita terug. Inderdaad.