THE ISLAND OF DR. MOREAU

De serie Merkwaardige Mislukkingen presenteert u een rariteit van de bovenste plank: een eiland in de Javazee, een doorgedraaide wetenschapper en experimenten met beestmensen. Maar bovenal desastreuze set-perikelen en Marlon Brando in zijn meest potsierlijke rol ooit. Reden te over om The island of Dr. Moreau uit te roepen tot de meest amusante misser sinds tijden.

The island of Dr. Moreau rivaliseert met Congo, Cutthroat Island en Junior om die eretitel. Welke bovenaan de lijst prijkt hangt natuurlijk af van de voorkeur voor respectievelijk de krankzinnige geleerde, verborgen diamanten in de jungle, piraten op drift of zwangere mannen. Doorslaggevend is wel dat de totstandkoming van Dr. Moreau ook nogal wat te verduren heeft gehad. De oorspronkelijke regisseur en scenarioschrijver was Richard Stanley, daarvoor bekend als origineel sf-horrorfilmer (Dustdevil, Hardware). Na jarenlang aan het script te hebben gewerkt werd hij al na drie dagen van de set geknikkerd, omdat zijn eerste opnames door de bazen in L.A. afgekeurd werden.
Het gerucht gaat dat Val Kilmer hier opzettelijk zijn invloed op heeft uitgeoefend, wat niet al te verwonderlijk is gezien zijn reputatie als onuitstaanbaar verwend joch. Als een soort Dr. Jekyll and Mr. Hyde liep hij over de set, waarbij hij een cameraman met een sigarettenpeuk in zijn gezicht brandde, dan weer weigerde te repeteren of dagen niet praatte met Brando. Ondertussen was Rob Morrow al van de set verdwenen en werd actrice Fairuza Balk onvrijwillig teruggehaald nadat ook zij het voor gezien hield. Regisseur John Frankenheimer verving Stanley. Frankenheimer trof al eerder het lot om tijdens de opnames als regisseur te worden ingezet, maar nog nooit trof hij zo’n chaos aan. Ook hij bleek onmachtig om Kilmer en het op drift geraakte scenario te temmen.

IJzeren muts met ijsblokjes
Zo’n tumultueuze voorgeschiedenis laat zijn sporen na in een film. De opening belooft een spannend avonturenverhaal, met een mooie titelrol: de krioelende cellen zijn een voorbode van de wonderlijke wereld van de genetica waarin we zo dadelijk een kijkje mogen nemen. Na een vliegtuigongeluk dobbert Douglas (David Thewliss, Naked) wat rond in de Javazee. Hij wordt afgezet op een eiland, waar een geleerde en zijn assistent (Val Kilmer) een krankzinnig plan aan het uitvoeren zijn. Dr. Moreau (Brando) heeft de genen bedwongen en maakt van de plaatselijke dierenbevolking halfmensen.
Op het moment dat Dr. Moreau zijn ware gedaante laat zien, weet je dat hier geen sterke regisseur aan het werk was: als een sekteleider wordt hij op een stoel rondgedragen, totaal wit geschminkt en met een raar doekje om zijn hoofd. Zijn garderobe wordt al snel uitgebreid met een keur aan gordijnen, gewaden en zelfs een ijzeren muts gevuld met ijsblokjes. Als een karikatuur wandelt hij door de film, pompeus en hijgend, excentriek en beschaafd converserend.
Als zijn assistent later de rol van Dr. Moreau overneemt, tuigt ook hij zichzelf op met een enorm kussen onder zijn witte kledij, bedwelmd door geestverruimende paddestoelen. Alle mensen met snuiten, hoeven en klauwen maken zich ondertussen op voor een ware strijd voor zelfrespect. De leider trekt voor de gelegenheid maar een legerbroek aan. Onder deze dieren bevindt zich ook een muterende bulldog. Achter het hondenmasker blijkt de verbannen regisseur Richard Stanley te schuilen, die stiekem wist terug te keren op de set.

House of pain
H.G. Wells schreef het verhaal en in 1933 werd het verfilmd als The island of lost souls, met Charles Laughton in de titelrol. Bela Lugosi is daarin angstaanjagend als de leider van de beesten. Lugosi is de beste Dracula-vertolker ooit en kon zijn carrière niet beter afsluiten dan in een aantal films van Ed Wood. Met zijn getergde diepe stem is hij ook nu weer onvergetelijk als ‘The sayer of the law’, die de wetten voordraagt waar alle dieren zich aan moeten houden. ‘What is the law? (…) That is the law. Are we not men!’. Het spannende aan de film is ook de constante dreiging van The house of pain, een martelkamer waar we slechts een glimp van opvangen. Horror op zijn best.
Dat de hedendaagse versie deze duistere sfeer kan evenaren is dan ook een illusie. Veel meer lijkt hij op de remake uit 1977, met Burt Lancaster in de titelrol. De nadruk op de make-up en de menselijkheid van de diermensen maken het verhaal juist ongeloofwaardiger. The house of pain was toen en nu in de verste verte niet te bekennen. Suggestie van iets engs is een krachtig wapen, blijkt maar weer. Het alternatief dat in de re-remake wordt geïntroduceerd is daarentegen ook niet te versmaden: een wanstaltige freakshow met Marlon Brando aan de top.

Mariska Graveland