Submarino

Thomas Vinterberg komt sterk terug met Submarino, over twee broers in Kopenhagen die met goede redenen weinig van hun leven kunnen maken.

Een junk, een alcoholische moeder, een criminele zoon en een verwaarloosde baby: hoeveel ellende kan een filmkijker verdragen? Veel, zo blijkt uit Submarino, de nieuwste film van Thomas Vinterberg, die in Berlijn in de competitie draaide. Submarino is een waagstuk, dat er wonderbaarlijk in slaagt om die overdaad aan ellende te laten beklijven. Vinterberg kiest niet voor de makkelijke weg, want de extreem sombere levens van de twee broers in de film hadden de kijker ook op afstand kunnen houden. Het duurt even, maar eenmaal gewend aan de consequente filmstijl geef je je toch gewonnen. De verwoede pogingen om toch wat van hun mislukte levens te maken, tillen de film op.

Vinterbergs carrière is veelbesproken: is hij een wonderkind of een total loss? Na zijn meesterlijke debuut Festen en de Dogma-beweging die hij startte, is het nooit meer wat geworden, zo luidt de algemene opinie. Na It’s All About Love en Dear Wendy maakte hij zelfs een film die Denemarken amper heeft verlaten: A Man Comes Home. Hij revancheert zich nu met de boekverfilming Submarino, geschreven door Vinterberg en Tobias Lindholm (regisseur van de gevangenisfilm R), die thematisch verwant is met Festen doordat het de ravage van een traumatische jeugd laat zien, maar dan de zonder Festen’s fotogenieke bourgeoisie-omgeving.

Schoolplein
De geknakte levens van de twee broers beginnen thuis, waar hun alcoholische moeder zichzelf bijna dood drinkt, in een intens in beeld gebrachte scène. Ze moeten zichzelf redden, wat redelijk lijkt te lukken omdat kinderen nu eenmaal de gegeven omstandigheden als normaal ervaren, hoe extreem die ook zijn. Maar feit blijft dat ze veel te jong volwassen moeten worden, en de rollen tussen moeder en kind veel te vroeg worden omgedraaid. Wat de gevolgen daarvan kunnen zijn (met de nadruk op kúnnen, want lang niet alle kinderen zoals zij belanden op het slechte pad), zien we in hun latere leven, als de ene broer net uit de gevangenis komt en de andere broer als alleenstaande vader een zesjarig zoontje opvoedt, terwijl hijzelf aan de drugs verslaafd is.

Het tragische dubbelleven dat deze broer leidt, vormt het beste en ontroerendste deel van de film: hij wil graag een normale vader zijn die fris aan het schoolplein van zijn zoon staat, maar hij moet toch zijn dagelijkse shot hebben, zonder dat zijn zoontje dat mag doorhebben. Dat lukt niet altijd, zodat de geschiedenis zich herhaalt en ook hier weer een kind opgroeit dat zich zorgen maakt om een ouder in plaats van andersom. De levens van de broers kruisen elkaar nooit, maar ze zijn verbonden door een gemeenschappelijk trauma, dat Vinterberg zonder remmingen en schroom laat zien, omdat deze levens nou eenmaal niet mooier kunnen worden dan ze zijn.