She Said

Een onderhoudende reconstructie van het journalistieke werk dat de val van Harvey Weinstein inluidde en een cultuur van zwijgen deed doorbreken.

“Het is lastig om vrouwen te vragen om te praten”, zegt Megan Twohey (Carey Mulligan) in She Said tegen Jodi Kantor (Zoe Kazan). De film reconstrueert hoe de twee journalisten van The New York Times met een sterk staaltje onderzoeksjournalistiek de val van filmproducent Harvey Weinstein inluidden. Ze wonnen een Pulitzer-prijs en Weinstein werd in 2020 veroordeeld tot 23 jaar cel wegens aanranding en verkrachting.

Maar wat de zaak vooral significant maakt, zijn de sluisdeuren die opengingen door de onthullingen over Weinstein. Na de eerste publicaties van Kantor en Twohey (en vrijwel gelijktijdig die van Ronan Farrow in The New Yorker) in 2017, stroomde Twitter vol met gelijksoortige ervaringen van machtsmisbruik en seksueel overschrijdend gedrag.

Onder de hashtag #MeToo golfden die getuigenissen tot ver voorbij de grenzen van Weinsteins productiemaatschappij Miramax en de filmindustrie – en die golf rolt vijf jaar later nog altijd door. She Said, naar het gelijknamige boek van de twee journalisten, gaat terug naar de bron. Naar het nauwgezette onderzoek dat voorafging aan de publicatie van dat eerste artikel op 5 oktober 2017 (de film eindigt op het moment dat er op ‘publiceren’ wordt geklikt). Maar vooral ook naar waar het om begon: vrouwen een podium bieden waarop ze hun stem kunnen laten horen.

She Said is een film over zwijgen. Het zwijgen van Hollywood, waarbinnen Weinsteins misdragingen een publiek geheim waren. Het zwijgen van de slachtoffers; Weinstein kocht hun stilte af via schikkingen. Maar het zwijgen ging dieper, laat de film zien. Het gaat ook over de angst en de schaamte die vrouwen al van jongs af aan internaliseren. We leren meisjes dat je in het donker niet alleen naar huis moet fietsen, dat je in de trein het best aan het gangpad kunt gaan zitten, dat je ’s avonds buiten een telefoon aan je oor moet hebben. Ook de jonge vrouwen rond Weinstein wisselden verdedigingsmechanismen uit. Twee panty’s over elkaar heen dragen. Nooit naast hem op de bank gaan zitten, altijd in een stoel met leuningen.

De film laat zien hoeveel er nodig is om dat zwijgen te doorbreken. She Said toont het werk van de soms een tikje naïeve Kantor en de meer door de wol geverfde Twohey als een onvermoeibaar bijeenschrapen van bronnen en documenten, maar vooral als een voorzichtig en langdurig proces om vrouwen te overtuigen hun verhaal te doen. De film reconstrueert dat proces onderhoudend en blijft dicht bij het boek van Kantor en Twohey.

She Said staat in de traditie van journalistenfilms als Spotlight (2015) en The Post (2017), die op hun beurt schatplichtig zijn aan het onovertroffen All the President’s Men (1976), Alan J. Pakula’s film over de Watergate-onthullingen door The Washington Post. Dat latere films die niet overtreffen, is wellicht omdat de aard van journalistiek werk is veranderd. Schimmige parkeergarages zijn ingeruild voor internet en smartphones – visueel toch minder interessant.

Hoewel dat ook She Said parten speelt (de film overcompenseert dat gebrek aan theatrale decors met het zoveelste shot van een druk New York), maakt regisseur Maria Schrader (Unorthodox, 2020; Ich bin dein Mensch, 2021) een aantal interessante keuzes in wat ze zichtbaar maakt en wat niet. Bekende vrouwelijke acteurs die als bron fungeerden zijn ofwel als zichzelf aanwezig of niet te zien. Weinstein is in de film alleen een bulderende stem aan de telefoon en een van woede trillend achterhoofd. Het is een poging om deze film niet over hem te laten gaan. Om hem voor de verandering het zwijgen op te leggen.

Wie we vooral zien, zijn oud-medewerkers van Miramax, de vrouwen die uit de anonimiteit stapten. Zoals Laura Madden, mooi breekbaar gespeeld door Jennifer Ehle, die haar verhaal doet op het strand waar verderop haar kinderen spelen. Of Zelda Perkins (Samantha Morton), die cruciale documenten overhandigt aan Jodi Kantor. Morton speelt die korte, maar indrukwekkende scène met een ingehouden zelfbeheersing waar woede onder zindert. Het is in deze scènes dat de film meer wordt dan een reconstructie. Terwijl de MeToo-beweging in de tussenliggende jaren onvermijdelijk complexer is geworden, door tegenbewegingen en grijze gebieden, is de film een oproep om te blijven luisteren naar vrouwen die zich uitspreken.