Saltburn

In Saltburn raakt een Oxford-student geobsedeerd door zijn rijke studiegenoot. De film maakt stilistisch indruk, maar weet geen balans te vinden tussen ernst en satire.

Het eerste deel van Saltburn, de tweede speelfilm van Emerald Fennell (Promising Young Woman, 2020), is op locatie gedraaid in Oxford. In haastig vertelde maar in romantische, dromerige 35mm-beelden gevatte scènes zien we hoe de schuchtere student Oliver (Barry Keoghan) bevriend raakt met de populaire Felix (Jacob Elordi).

Dat de film eruitziet als een stijlvolle videoclip voor een hipsterband, houdt ongetwijfeld verband met de setting. Saltburn speelt zich af in de zomer van 2006, het onbezorgde tijdperk vlak voor de financiële crisis. Elordi, vooral bekend als de monsterlijke Nate uit Euphoria en deze maand te zien als een al even verschrikkelijke Elvis in Priscilla, speelt hier een naïeve maar rijke goedzak. Hij overtuigt als de verleidelijke tegenhanger van einzelgänger Oliver.

Eenmaal uitgenodigd op het landgoed van zijn vriend, blijkt Oliver echter slinkser dan de achteloze familieleden van Felix konden voorzien. De scènes waarin Oliver de diverse oud-geld-archetypes op het landgoed manipuleert, zijn van grote klasse. Naast het beklemmende spel van Barry Keoghan blinken ook Rosamund Pike en Alison Oliver uit als lijdende vrouwen, ingesnoerd in een welvaartskorset.

Wel doet het allemaal iets te veel denken aan het betere The Talented Mr. Ripley (Anthony Minghella, 1999). Ook daarin staat een doortrapte figuur centraal staat die geobsedeerd raakt door een aantrekkelijke rijkeluiszoon. En ook daar is de (homo)erotische lading tussen de hoofdrolspelers onmiskenbaar. Zoals menig eerdere Hollywood-film vervalt ook Fennells hoofdpersonage in het clichébeeld van de biseksuele man als perverse, calculerende narcist.

Waar Ripley zichzelf zeer serieus neemt, schiet Saltburn qua toon heen en weer tussen ernst en satire. Elke keer dat het spannend wordt, ondermijnt de film zichzelf met een poging tot (zwartgallige) humor. Gelukkig compenseren de sfeervolle beelden gedeeltelijk voor die bipolaire stijl. De cinematografie voelt als een bacchanaal: ieder afzonderlijk shot is een genot om naar te kijken en tegelijk onderdeel van een extravagant en exclusief geheel.

Net als Fennells debuutfilm Promising Young Woman maakt Saltburn vooral indruk op technisch vlak. Baanbrekende inzichten over klasse of vriendschap zijn er niet. Toch bereikt de film iets unieks. Net als de rijken waarmee wordt afgerekend, voelt de film gelijktijdig hol en gelaagd.

Saltburn is te zien op Prime Video (VoD).