ROMANZO CRIMINALE

In Romanzo criminale wordt de strijd aangebonden met de criminelen die voor de maffia de smerigste klusjes opknapten en bijbeunden voor de Rode Brigades.

Het waren van die jongetjes over wie je een film had kunnen maken, toen ze klein waren. Bijna ontroerend is het hoe ze hun gangsternamen kiezen en dromen van een leven in de misdaad. Niet omdat het glamoureus is, maar omdat, ja waarom eigenlijk? Omdat wreedheid, het verlangen naar actie en snel resultaat in hun smoezelige koppies zijn gevaren. Je kunt er een sociologische verklaring voor zoeken. Bijvoorbeeld omdat het eind jaren zestig is in Rome en de Italiaanse Droom misschien iedereen van zijn eigen Fiat heeft voorzien, maar mensen altijd meer willen. Zeker in de armoedige Romeinse wijk waar de jochies opgroeien. Maar regisseur Michele Placido (waarschijnlijk het meest bekend door zijn rol als maffiajagende Commissario Corrado Cattani in de tv-serie ‘De octopus’ uit de jaren tachtig) heeft in Romanzo criminale een cynischer mensbeeld. Dat is ongetwijfeld gekleurd doordat elke Italiaan weet wie Freddo, Dandi, Il Libanese en Il nero werkelijk waren: opportunistische boeven en keiharde klootzakken die soms samenwerkten met de maffia en soms met de terroristische Rode Brigades. Ze waren bijvoorbeeld betrokken bij de ontvoering van ex-premier Aldo Moro door de Rode Brigades (centraal in Marco Bellocchio’s Buongiorno, notte) en een bomaanslag op het treinstation van Bologna. Het maakt Romanzo criminale, niet toevallig weer naar een scenario van La meglio gioventù-schrijvers Sandro Petraglia en Stefano Rulli, tot het zwarte achtergrondverhaal van ‘De octopus’.

Sexy schurken
Romanzo criminale heeft niet alleen veel gemeen met Buongiorno, notte en La meglio gioventù, waarin Italië filmisch afrekende met z’n crimineel-ideologische verleden. Ook de Italo-films van Martin Scorsese en Francis Ford Coppola en de misdaadfilms die het land zelf in de jaren zeventig produceerde laten hun sporen na. Ondanks de altijd ontnuchterende kijk op die onontwarbare kluwen van politieke en criminele belangen is Romanzo criminale namelijk ook een fijne misdaadfilm met sexy schurken. Hij wordt verteld in het jargon van snelle auto’s, verloren onschuld, zwijgzame pacten en de hoop in een keer die slag te slaan die voorgoed een einde kan maken aan de terreur van het boevenbestaan, als het maar niet zo verslavend was.
Dat is een bekend mechanisme, maar het blijft fascineren, zeker als het zo onderhoudend wordt gebracht dat de ruim tweeëneenhalf uur voorbij vliegen. Zo vallen we als toeschouwers zelf ook even ten prooi aan de criminele verleiding. En niet alleen de jaren tussen 1977 en 1992 schieten voorbij in een vaart die veel gemeen heeft met een trein die zonder remmen van een helling afdendert. Ook de levens van de jongens donderen even desastreus in elkaar. Steeds staat er eentje van hen centraal, in zijn eigen hoofdstukje, in zijn eigen wereldje, omringd door zijn eigen beperkte horizon. Steeds minder uitzicht gunt Placido de jongens, zodat ze uiteindelijk het net zelf om zich heen vasttrekken.

Dana Linssen