Restless
Ongenode begrafenisgast
Op het Filmfestival Cannes was Gus Van Sants Restless een lachertje, maar in een ander licht zien we de artistieke tienerfilm die het ook is.
Dat Restless op het afgelopen Festival Cannes het prestigieuze bijprogramma Un Certain Regard mocht openen, wekte redelijk wat verbazing: een tamelijk gladde, sentimentele Amerikaanse coming-of-age film als aftrap voor wat de meer kunstzinnige tegenhanger van de hoofdcompetitie zou moeten zijn? Dat was een selectie op naam, niet op kwaliteit. Of misschien op namen: niet alleen die van regisseur Gus Van Sant, maar ook die van zijn jonge hoofdrolspeler Henry Hopper. Inderdaad, zoon van de vorig jaar overleden acteergrootheid Dennis Hopper, aan wie de film opgedragen is.
Van Sant heeft altijd een goed oog gehad voor jonge acteurs, van River Phoenix in My Own Private Idaho (1991) tot de niet-professionele tieners die centraal stonden in Elephant (2003) en Paranoid Park (2007), en Hopper is geen uitzondering. Met zijn vaders laconieke houding en de slaperige oogopslag van James Franco is hij de verrassing van de film. Zijn Enoch Brae is zo’n sombere filmtiener met aparte hobby’s die uiteindelijk door een meisje gered moet worden. Enoch bezoekt begrafenissen van mensen die hij niet kent en heeft een imaginaire vriend: de Japanse kamikazepiloot Hiroshi (Ryo Kase). De tomeloze levenslust van de terminaal zieke Annabel Cotton (Mia Wasikowska) is nodig om hem uit zijn depressieve funk te sleuren, die werd veroorzaakt door de vroege dood van zijn beide ouders.
Tienerfilm
Is Restless dan een mislukte film? Welnee. Het is alleen niet de film die men op het filmfestival van Cannes van een regisseur als Van Sant verwacht. Toch ligt Restless volstrekt in de lijn van diens carrière: na het zware arthouse-drieluik Gerry (2002), Elephant (2003) en Last Days (2005) was de regisseur met Paranoid Park en Milk (2008) weer wat verder richting het midden van de weg geschoven.
Paranoid Park biedt bovendien een handvat voor hoe we Restless dan wel kunnen waarderen. Die film was gebaseerd op een tienerroman, een exponent van een genre dat de afgelopen jaren (mede dankzij het succes van Harry Potter) een sterke groei doormaakte, zowel commercieel als artistiek.
Als we Restless langs die lat leggen, wordt het ineens een ander verhaal. De relatief simplistische psychologie en het verhaal vallen op hun plek. En ook de weinig subtiele manier waarop bij de introductie van Hiroshi ook het atoombombardement op Hiroshima even snel uitgelegd moet worden, is in dit licht wat logischer.
Maar de film op deze manier te bekijken betekent vooral dat die momenten waarop het Van Sant wél lukt een mate van subtiliteit te bereiken, des te prijzenswaardiger zijn. Want die zijn er wel degelijk. Om er een te noemen: het moment waarop Enoch Annabel ‘voorstelt’ aan zijn ouders. Oftewel: haar meeneemt naar hun graf, waar zich een scherp geschreven dialoogje tussen de twee ontvouwt via de door hen bedachte reacties van de afwezige vader en moeder.
Joost Broeren