Pom poko

Materie is leeg, alles is verbeelding, zegt een van de oudere tanuki’s (magische wasbeertjes) in Pom poko. En terecht, want met wilskracht kan in deze twee uur durende animatie uit de buik van de Japanse Ghibli-studio alles van gedaante te veranderen.

Wilskracht van de tanuki’s dan, want de mensen beheersen de magische kunst van het metamorfoseren niet meer, die zijn hun magische krachten kwijtgeraakt door hun jacht op de materie. Pom poko is daarmee de verbeelding van het oude tegen het nieuwe Japan, van de oprukkende buitenwijken rond Tokio tegen de magische tanuki’s in de bossen rondom de stad, van natuur tegen cultuur.

De Japanse Ghibli-studio is internationaal bekend met hun typische stijl van schattige wezentjes met magische krachten, wezentjes en mensen die bijvoorbeeld hun emotionele toestand uitdrukken in de vorm die ze aannemen. In Pom poko zit een typisch juweeltje van hun visuele stijl: om het vernietigen van natuur uit te drukken zien we een blad van een struik waar bulldozers en graafmachines zich als rupsen een weg doorheen vreten.

Ghibli’s bekendste producties zijn ongetwijfeld Princess Mononoke (1997) en Spirited Away (2001). En hoe toegankelijk die ook zijn, net als Pom poko blijven die animaties ook iets ondoordringbaars hebben, een wereld die lijkt op de onze, maar zich onder het oppervlak niet laat kennen. Dat zit ’m in de culturele referenties, die je kent of niet, maar ook in de thematische keuzes en de hele look & feel.

Na afloop van Pom poko kun je je afvragen waarom je net twee uur besteedde aan magische wasberen en hun vastgoedproblemen. Maar in feite duwen Japanse animaties onze verbeelding vaak net over zijn eigen grenzen. Vervreemding dus, reden genoeg om zoveel mogelijk animaties te kijken.

Ondoordringbaar of niet, Ghibli wil volgens de overlevering niets weten van aanpassing van hun films voor buitenlandse markten. Het gerucht gaat dat Spirited Away-regisseur en een van de oprichters van de studio, Hayao Miyazaki, bij het licenseren van Princess Mononoke aan een buitenlandse studio een samoerai-zwaard stuurde met een briefje ‘no cuts’.