Martin Margiela: In His Own Words

Na exact twintig jaar en 41 collecties zei Martin Margiela de haute couture vaarwel. Hoewel zijn eigenzinnige werk wereldberoemd is, bleef de ontwerper een mysterieuze figuur. Hoe portretteer je een modemythe die voor de spotlights bedankt?

Op 29 september 2008 trok een bonte stoet modellen nog één keer voor Maison Martin Margiela over de Parijse catwalk. Deze overzichtsshow markeerde het welbewust verkozen einde van Margiela’s modehuis. En hij vormt het begin van het portret Martin Margiela: In His Own Words van Reiner Holzemer, over vooral het werkzame leven van de Vlaamse modemeester.

Vanuit zijn huidige atelier leidt Margiela ons anno nu door zijn gehele body of work. Hij vertelt zelf over zijn jeugd, zijn levensfilosofie en hoe hij in rap tempo carrière maakte – zonder daar zijn gezicht bij te tonen. We zien slechts zijn handen. Ze bladeren door archiefmappen, schetsen en foto’s en tonen iconische creaties. Denk aan de hoefschoen, de handschoenentop en de dekbedjas. Per collectie legt hij uit hoe die tot stand kwam, wat zijn filosofie erachter was en hoe hij in de praktijk aan het ontwerpen sloeg. Sommige collecties komen slechts in vogelvlucht voorbij; op andere stukken, zoals die beroemde hoefschoen, wordt dieper ingegaan. Niet alleen op het werk zelf overigens, ook op de plek die een stuk inneemt in de moderne modegeschiedenis.

Net als de in modekringen beroemde ‘Antwerpse Zes’ studeerde Margiela (Genk, 1957) af aan de Antwerpse Koninklijke Academie voor Schone Kunsten. Zij het een jaar eerder, in 1979. Hij assisteerde Jean Paul Gaultier en ontwikkelde, nadat hij daar medio jaren tachtig stopte, een heel eigen stijl. Niet altijd draagbaar, vaak ontworpen tegen populaire modetrends in, maar al snel zeer geliefd en gewaardeerd bij een select gezelschap. Juist in een periode waarin merklabels in bepaalde kringen minstens zo belangrijk waren als de stukken zelf, naaide de Vlaming zichtbaar een spierwit label in zijn non-conformistische ontwerpen. Niet-kenners verwarden deze witte stiksels met slordigheid. Maar de incrowd wist: dit is ‘een Margiela’.

Margiela deed – en doet – alles net even anders. Van z’n ontwerpen, het gebruik van vintage stoffen en de afwijkende inrichting van zijn toenmalige atelier annex winkel tot de keuze voor catwalkshows in een ruige buitenwijk. Van vroege street casting en het anonimiseren van modellen tot het totaal onverwacht kiezen voor een job als creatief directeur bij de prêt-à-portercollectie van Hermès, of in zee gaan met Diesel’s Renzo Rosso. Die laatste bleek, niet geheel verbazingwekkend, een mismatch vanwege zijn op marketing en brand management gerichte manier van werken. Niet alles verandert in goud.

Maar het meest opvallende was Margiela’s vurige wens om anoniem te blijven in een tijd en wereld waarin het sterrendom je waarde kan bepalen. Hij weigerde steevast interviews of fotoportretten en bleef als mens anoniem. Zijn collecties vertelden het verhaal, níet Margiela zelf. Zo ontstond de onzichtbare superster uit de haute couture. Ook in dit evenwichtige portret van de Duitse Reiner Holzemer komt hij niet in beeld. Zijn stem vertelt het verhaal, dat begeleid wordt door vintage videobeelden (want: jaren tachtig en negentig) van regelmatig nieuwswaardige catwalkshows en achter-de-schermenopnames. Invloedrijke collega’s als Jean Paul Gaultier, journalisten als moderedacteur Carine Roitfeld en modekenners als trendwatcher Lidewij Edelkoort vullen, vaak verrassend persoonlijk, Margiela’s eigen verhaal aan.

De Duitse Holzemer specialiseerde zich in de loop der tijd in kunstenaarsportretten. Eerder leverde hij documentaires over Anton Corbijn (Anton Corbijn: Most Wanted, 2014) en Dries Van Noten (Dries, 2017). Door de diverse manieren van aanvliegen legt Holzemer, zonder Margiela ooit in ’t gezicht te filmen, toch de creatieve ziel van de ontwerper bloot. Misschien juist omdat beide heren overeen kwamen dat Margiela anoniem kon blijven, vertelt de verrassend bescheiden protagonist openhartig over zijn drijfveren. Zijn privéleven wordt overigens met rust gelaten – en dat is prima. De bijzondere, onverwachte muziek van de Vlaamse band dEUS past overigens naadloos bij de ietwat tegendraadse kunstenaar die Martin Margiela natuurlijk vooral is.