L’immensità

Voor zijn eerste speelfilm in ruim een decennium put Emanuele Crialese deels uit zijn eigen jeugd in het Rome van de jaren zeventig.

“Wij zijn kinderen. Jij bent een volwassene.” L’immensità is een film over scheidslijnen. En over mensen die zich daardoor ingeperkt voelen. Zoals Andrea, die zich identificeert als jongen, maar door een deel van zijn omgeving hardnekkig Adriana genoemd blijft worden. En zijn moeder Clara, die moeite heeft het volwassen zijn te dragen. Liever voegt ze zich bij de kinderen, voor wie de wereld nog een spel is waarvan je alleen de regels hoeft te volgen om niet af te gaan.

L’immensità is de eerste speelfilm van Emanuele Crialese in ruim een decennium. De Italiaanse filmmaker maakte voorzichtig naam met films als Nuovomondo (2006) en Terraferma (2011), waarin hij met een poëtische en licht surreële blik naar vormen van migratie keek. Tijdens de persconferentie op het filmfestival van Venetië legde Crialese vorig jaar uit dat ook zijn nieuwste film over migratie gaat. “Migratie van de ziel. Dat wil zeggen, een transitie van de ene staat van zijn naar een andere.”

Daarvoor putte hij uit zijn eigen jeugd en transitie, al is hij terughoudend met het begrip autobiografie. En misschien zit ’m daar de kneep, want de film mist net wat urgentie en focus.

Het in het Rome van de jaren zeventig gesitueerde L’immensità zou de film moeten zijn van Andrea die, innemend gespeeld door nieuwkomer Luana Giuliani, de grenzen van de jeugd en identiteit aftast. Net als voor de hoofdpersoon in Céline Sciamma’s Tomboy (2011) is de verhuizing naar een nieuwe buurt voor Andrea een kans om zich als jongen voor te stellen aan mensen die hem nog niet kennen. En dus om te ervaren hoe het is om als zodanig te worden aanvaard. De film presenteert Andrea’s genderidentiteit niet als een gestolde staat, maar als iets dat nog volop vloeibaar is. Zo is het vooral een pleidooi om mensen de vrijheid te gunnen daarmee te spelen.

Toch wordt het nooit helemaal Andrea’s film, omdat er nog een ander magnetisch veld is in de vorm van Penélope Cruz als Andrea’s moeder Clara. In een Italiaans sprekende rol en met schouderlang haar leek Cruz zelden méér op Sophia Loren. Clara wankelt op de rand van een zenuwinzinking. Haar man gaat nauwelijks verhuld vreemd en met haar Spaanse afkomst voelt ze zich nooit helemaal thuis in deze Italiaanse familie. Ze klampt zich vast aan haar kinderen en aan het idee van geborgenheid en vrijheid van de kinderwereld.

Tijdens een deftige dinerscène kruipen de kinderen onder de tafels door en voegt Clara zich bij hen. Ze zit onder die tafel als Alice die van de cake at en groeide totdat ze nauwelijks meer in de kamer paste. Zo botsen en schuren veel van de personages in L’immensità tegen de randen van een wereld die hen niet past.