NUOVOMONDO

Een Siciliaanse familie maakt in nuovomondo de overtocht naar Amerika, waar surrealistische dromen werkelijkheid kunnen worden.

Twee mannen beklimmen een berg in een geel, rotsig Sicilië. De steen in hun mond doet hun mondhoeken bloeden. Deze boetedoening blijkt ter ere van een klein heiligdom op de bergtop, waar onder andere een zilveren exvoto-plaatje van een oor hangt. Ze doneren hun bebloede stenen en smeken om verandering. Een jongen komt met foto’s naar boven gerend. Zo is er een foto van een ui, zo groot dat hij in een kruiwagen vervoerd moet worden, en een van geld dat aan de bomen groeit: Amerika.
nuovomondo (‘Nieuwe wereld’) laat de emigratietocht naar Amerika zien van een arme, Siciliaanse familie aan het begin van de 20e eeuw. Er wordt een lange boottocht getoond, waarbij mensen in slowmotion vallen en over het dek rollen door een hevige storm, en zware dagen in quarantaine, waarbij discriminatie en vernedering geen uitzondering zijn.
Maar deze film gaat eigenlijk over een droom: het verlangen naar een nieuwe wereld. De grauwe weergave van de reis wordt afgewisseld met kleurrijke beelden van die droom. Een land met olijven die zo groot zijn dat je ze één voor één onder je arm moet vervoeren en waar je bedolven wordt onder een regen van zilveren munten. Deze surrealistische visioenen bereiken een hoogtepunt wanneer er in het ruim verhalen de ronde doen over een plek in Amerika met melkrivieren. Wat volgt is een wit droombeeld, waarin zwemmende mensen met donkergrijze hoeden uit zo’n rivier opduiken.

Melkrivieren
Het is geen wonder dat Emanuele Crialese (1965) met nuovomondo onder andere zes prijzen won op het afgelopen Filmfestival in Venetië, want hij maakt duidelijk dat hij weet wat film is: beeld, geen tekst. Neem het shot van de afvaart van de emigranten: van bovenaf gezien vormen zij op het schip en de mensen op de kant één grote, grijze massa, die afscheid nemend rouwt. Onder het schepengeloei drijft de boot van de kant en zo breekt de menigte in twee stukken. De scheiding is een feit. Letterlijk.
De Siciliaanse regisseur is zelf ook naar de VS geëmigreerd en heeft misschien eenzelfde droombeeld gehad als de hoofdpersoon (Vincenzo Amato). Toch lijkt hij Sicilië nog steeds lief te hebben, want net als in zijn twee eerdere lange speelfilms (respiro (2002) en once we were strangers (1997), ook met Vincenzo Amato) komt het eiland terug. Het is armoedig, en het berglandschap is in nuovomondo misschien gehuld in wolken, maar niet grijs, zoals de beelden van de reis. Het heeft dezelfde kleuren als de visioenen. Crialese houdt verborgen of het leven in de VS ook deze kleuren heeft. De familie staat misschien een dramatische teleurstelling te wachten, omdat zal blijken dat melkrivieren niet bestaan. De enige droom die werkelijkheid kan worden, wordt gespeeld door Charlotte Gainsbourg. Zij is op het schip de droom van elke man, maar ze kiest voor de arme Siciliaan. Voor een kleurrijke toekomst is ze onze enige hoop.

Laura van Zuylen