L’amour / la mort

Je moet door het hoogdravende raamwerk heenkijken, maar L’amour / la mort, Ramón Gielings essayistische zoektocht naar het verbond tussen de liefde en de dood, is op momenten een hartverscheurend portret over leven en lijden.

De Nederlandse filmmaker Ramón Gieling is iemand die zich op zijn pretenties laat voorstaan. Wie anders dan de maker van documentaires als Erbarme dich (2015) en de recente speelfilm Sisyphus at Work (2021) zou het in zijn hoofd halen een film te vernoemen naar de liefde en de dood, die twee ultieme grootheden van het menselijk leven? Ze lijken een geheimzinnig verbond te hebben, filosofeert de filmmaker in voice-over, “dat zoveel extase of verdriet kan veroorzaken, dat ze soms alleen maar in de muziek te verdragen valt”.

Het is een artificieel begin van een film die wel tot de emotionele kern van dat verbond weet door te dringen. Immers, stelt L’amour / la mort impliciet, de liefde komt ooit een keer tot een eind. En als dat het geval is, moet je er dan mee oppassen?

Wanneer je iemand plotsklaps verliest, kan dat grote gevolgen hebben, zoals gebeurde bij de voor het leven getekende Mohamed El Bachiri, die zijn vrouw in 2016 verloor tijdens de terreuraanslagen in Brussel. Maar ook een liefde die langzaam uitsterft is zwaar, zo blijkt uit het verhaal van Michel, die zijn door dementie aangetaste partner Stan verzorgt.

Is het dus beter het wat rustiger aan te doen? Gieling laat er een groot aantal ‘experts’ over aan het woord: van ervaringsdeskundigen, zoals de bovengenoemde Mohamed en Michel, tot neurowetenschappers en psychiater Dirk de Wachter, die de kijker vanuit zijn beroepsvisie aanmaant vooral te zwijgen over de liefde.

Het levert een spannende mix van perspectieven op, met veel rake observaties en emotionele momenten, maar die even vaak om zijn onderwerp heen lijkt te draaien. Misschien is dat onvermijdelijk wanneer je het over zulke existentiële grootheden hebt. Maar Gieling eindigt de film met het hartverscheurende en meeslepende verhaal over de dood van zijn broer. Zijn geliefde Mieke is het verlies nooit te boven gekomen en Gieling zelf lijkt dat ook niet te zijn. Het effect van liefde en verlies, heel dichtbij gebracht. Het kan dus wel.