Kursk

De Russische onderzeeboot Koersk verongelukte in 2000 tijdens een militaire oefening. Thomas Vinterberg maakt van het politieke rampscenario een sentimenteel familiedrama.

23 Russische bemanningsleden van de onderzeeboot Koersk zaten vast op de bodem van de Barentszzee, terwijl de Russische marine tevergeefs een reddingsactie opzette. De Deense filmmaker Thomas Vinterberg (Festen, Jagten) schotelt deze ramp uit 2000 voor als een intiem familiedrama. Een deel van de Koersk-bemanning moet zien te overleven, terwijl vrouwen en kinderen zich thuis schrap zetten voor het ergste. In handen van Vinterberg blijft dit waargebeurde verhaal in elk opzicht aan de oppervlakte hangen, hoe goed dit verhaal over verbondenheid en verlies ook in zijn oeuvre past.

Wat vooral mist is een Russische stem. Belgische en Franse acteurs die Engels spreken, maar zich als Russisch voordoen, daar valt nog doorheen te kijken. Kathryn Bigelows superieure Sovjet-onderzeerampfilm K-19: The Widowmaker (2002) heeft ook aangedikte Russische accenten, maar die intelligente spektakelfilm compenseert dat tenminste door te laten zien hoe het individu zich verhoudt tot het collectief in de Sovjet-Unie. Die politieke finesse ontbreekt hier.

Het scenario van Robert Rodat (Saving Private Ryan) toont weliswaar hoe Russen boven de zeespiegel ploeteren om een reddingsmissie op te zetten, maar doet daar vervolgens te weinig mee. Het is een krachtig gegeven: de verzwakte Russische republiek vindt het te vernederend om internationale hulp te vragen. De enige overgebleven onderzeeër in hun vloot is echter te ouderwets voor de missie. De rest van de diepzeeduikers is gesloopt, verroest of verkocht. Eentje dient zelfs als toeristenrondvaartboot om de Titanic.

Via het Journaal keek de wereld mee naar dit rampscenario. Voor velen was dit een ongebruikelijk kijkje in het stugge politieke klimaat van Poetins nieuwe Rusland. Vinterberg en Rodat weten dat beeld niet te verdiepen. Het scenario heeft vooral lof voor de Britten die paraat stonden om de Koersk-­bemanning te bevrijden. De Russen blijven een karikatuur. Met name de generaal van de marine, gespeeld door een lijkbleke Max von Sydow, is een onderkoelde belichaming van onverschilligheid. Wat drijft hem nou echt om zijn bemanning niet te redden? Hier had een kritisch relaas gepast over de twijfelachtige prioriteiten van de staat, over hoe totalitair Sovjetgedachtegoed nog steeds onderdeel is van het Russische militaire apparaat. Vinterberg kiest met Kursk voor een sentimenteel familiedrama dat doet alsof de afloop van het verhaal niet allang bekend is.