Kanarie

De Zuid-Afrikaanse coming-of-age-musical Kanarie contrasteert de ontluikende homoseksualiteit van hoofdpersoon Johan Niemand met de gruweldaden van het apartheidsregime in de jaren tachtig.

‘Ik wil hier weg, uit dat provinciedorp’, zong Belle ooit in het openingslied van Disney’s tekenfilm Beauty and the Beast (1991). Je zou Johan Niemands extravagante openingsdans in bruidsjurk uit Kanarie kunnen zien als een punky jarentachtig-equivalent daarvan.

Ook Johan (Schalk Bezuidenhout) droomt van een leven buiten zijn bekrompen gehucht, het Zuid-Afrikaanse Villiersdorp. Daar is in 1984 geen plek voor de gevoelige jongen die merkt dat hij zich aangetrokken voelt tot jongens en wegdroomt bij de albums van Culture Club, Queen en Kate Bush. Maar waar hij dan heen moet is Johan niet duidelijk. Het liefst zou hij een modeopleiding doen in het buitenland, maar verloochent hij daarmee dan niet de christelijke levenswijze van zijn ouders?

Johans ticket naar een grotere wereld komt in de vorm van militaire dienst. Er heerst een grensconflict met buurland Namibië en de Zuid-Afrikaanse overheid verlangt van alle jonge mannen dat ze zich inzetten voor de verdediging van hun land. (Diezelfde oorlog was overigens ook de setting voor Moffie van Oliver Hermanus, eveneens een coming-of-age-verhaal over ontluikende homoseksualiteit, dat afgelopen augustus werd uitgebracht door dezelfde distributeur.)

Johan weet een plek te bemachtigen in het militaire koor, de Kanaries, waarmee hij door het land toert om de moraal van de achterblijvers hoog te houden. Die tocht zal Johans leven op z’n kop zetten, want hoewel militaire discipline en kerkelijke doctrines het jonge mannenkoor in toom moeten houden, wordt Johan gaandeweg verliefd op de wereldwijze Wolfgang (Hannes Otto) en vallen de schellen over het apartheidsregime hem ook van de ogen. Want: wat betekent het dat de zwarte landgenoten stelselmatig worden uitgesloten en gediscrimineerd? Is dat wel een land dat moet worden gevierd met de koorzang van de Kanaries?

Kanarie is een vreemde cocktail van stijlen en visuele uitstapjes – regisseur Christiaan Olwagen brengt in meerdere musicalnummers bijvoorbeeld odes aan de jaren tachtig. Toch is het een plezierige rit, die geankerd wordt door een mooie hoofdrol van de Zuid-Afrikaanse komiek Schalk Bezuidenhout en door de manier waarop Olwagen (die eerder de boekverfilming Poppie Nongena maakte, maar voornamelijk in het theater werkt) het verhaal zich vooral in lange, onafgebroken scenes laat ontvouwen. De muzikale intermezzo’s verbeelden vooral het innerlijke conflict waarin Johan steeds verder dreigt weg te zakken: wanneer hij voor het eerst een discotheek bezoekt, zien we een schuchtere puber aan de kant staan, maar in gedachten danst en zingt Johan als zijn held Boy George de sterren van de hemel. Uiteindelijk moet hij die twee versies van zichzelf bij elkaar zien te brengen.

Kanarie is vanaf 5 november te zien via Picl.