INTO THE WILD

Het door Sean Penn geschreven en geregisseerde into the wild hinkt op twee gedachten: was Christopher McCandless nu de naïeve tiener uit het script of toch de Christusfiguur van het beeld?

In een echo van Herzogs fitzcarraldo sleept Christopher McCandless (Emile Hirsch) ergens halverwege into the wild zijn kanootje over een bergheuvel, opgejaagd door de rivierpolitie. Het filmcitaat is een bewijs voor de bewondering van regisseur Sean Penn voor zijn hoofdpersoon. Maar in feite is McCandless eerder te vergelijken met een recentere Herzog-(anti)held: berenvriend Timothy Treadwell uit grizzly man. Net als Treadwell wijst McCandless de civilisatie af en is hij op zoek naar de wildernis. En net als Treadwell gaat hij daar uiteindelijk aan onderdoor, omdat de echte wildernis nog wat wilder blijkt dan hun geciviliseerde notie daarvan.
Met into the wild vertelt Sean Penn het ware verhaal van McCandless, gebaseerd op het gelijknamige boek van Jon Krakauer. Na zijn afstuderen in 1990 laat McCandless het materiële suburbia van zijn ouders resoluut achter zich. Hij veracht de maatschappij waarin mensen elkaar alleen maar pijn doen. Penn relateert McCandless’ vlucht aan een cartooneske ‘slechte jeugd’, die door subtiel acteerwerk van William Hurt als ‘de strikte vader’ en Marcia Gay Harden als ‘wat-zullen-de-buren-denken’-moeder toch nog wat nuance krijgt. Chris wil een Great American Adventure: hij geeft zijn spaargeld aan Oxfam, verbrandt zijn laatste briefjes contant geld en gooit zijn rugzak om.

Blind
Chris McCandless zoekt naar de wildernis waarover hij las in Tolstoi en Thoreau, maar vergeet dat die net zo geconstrueerd is (literatuur!) als de maatschappij. Schijnbaar achteloos laat hij zijn zus Carine (Jena Malone) achter, en negeert alle humaniteit die hij onderweg tegenkomt. Hippiestel Rainey en Jan (Brian Dierker en Catherine Keener) neemt hem op als surrogaatzoon. Boer Wayne Westerberg (Vince Vaughn) verschaft hem een poosje werk op het land. Weduwnaar Ron Franz biedt hem een slaapplaats en een lift. En met de jonge muzikante Tracy bloeit zelfs een prille verliefdheid op. Maar telkens weer laat Chris deze mensen achter, blind voor het feit dat hij zelf evenveel leed veroorzaakt als ‘de samenleving’ die hij filosofisch zo veracht.
McCandless is in Penns visie sowieso niet erg zelfbewust. Als Rainey en Jan ruzie hebben, psychoanalyseert Chris dat "zij niet kan accepteren dat mensen van haar houden". Zo geeft hij vaker adviezen over andermans levens die eigenlijk over hemzelf lijken te gaan. Die ironie moet er door Penn als scenarioschrijver bewust zijn ingestopt, maar als regisseur lijkt hij er net zo blind voor als McCandless zelf. Zowel in woord als beeld wordt de charismatische jongeman enkele malen vergeleken met Jezus. Maar waar dit in de dialogen met veel ironie gebeurt, zet Penn de avonturier in de beeldtaal onomwonden als Christusfiguur neer.

Enigmatisch
Wat ook niet helpt is de wat onvaste stilering. Home movie-flashbacks naar McCandless’ jeugd staan tegenover split-screen soft-focus slowmotion beelden die zo uit een Marlboro-reclame komen — maar dan zonder de sigaretten. Zowel McCandless zelf als zus Carine krijgen de ruimte in voice-overs, en over het beeld worden zo nu en dan fragmenten uit brieven gekrabbeld. Op meerdere momenten kijkt Hirsch (of is het McCandless?) welbewust recht in de camera. De visuele trukendoos die Penn opentrekt is incidenteel indrukwekkend, maar weinig coherent.
Dat into the wild uiteindelijk toch werkt is te danken aan Eric Gautiers adembenemende natuuropnames (overigens net zo goed een cultureel construct van de wildernis), gefilmd op de plekken waar McCandless vijftien jaar geleden daadwerkelijk verbleef. Bovendien bewijst Penn zich opnieuw een sterke acteursregisseur. In de bijrollen wordt veel gedaan in weinig tijd, met een glansrol voor Hal Holbrook als defaitistische weduwnaar. Maar het is vooral Hirsch die overtuigt. Zijn karakter zou makkelijk door kunnen slaan naar een pretentieuze dwaas, wat McCandless in werkelijkheid waarschijnlijk (ook) was. Dat hij een foto nam van het ritueel verbranden van zijn laatste briefgeld is wat dat betreft tekenend. Maar Hirsch maakt van hem een enigmatisch figuur, diepzinnig en liefdevol in zijn omgang met hen die hij onderweg tegenkomt, en tegelijkertijd kinderlijk naïef in zijn koppige en gedoemde tocht naar het noorden.

Joost Broeren