Hemelsleutel

Het hybride Hemelsleutel is een samenballing van veel aspecten uit het rijke oeuvre van Digna Sinke: documentaire en vormexperiment, intiem en groots, persoonlijk en politiek.

“Eventueel zouden we dit als openingsshot kunnen gebruiken.” Tijdens het setbezoek voor de Filmkrant-rubriek Actie! was Jan Pieter Ekker er getuige van hoe Digna Sinke spontaan besluit om een wegvarend vrachtschip te filmen.

Het shot werd inderdaad de opening van Sinke’s Hemelsleutel en als je niet beter zou weten, zou je denken dat het altijd zo bedoeld was. “Scène één: ik stel me voor dat de film zo zou kunnen beginnen”, zegt Sinke erbij in voice-over. Geholpen door een sleepbootje draait het volgeladen schip langzaam om, voordat het wegvaart. Het toevallig gevonden shot is een prachtige metafoor voor de film die volgt. Die draait, met de energietransitie in het Amsterdamse havengebied als achtergrond, om een personage op een keerpunt.

Deze Lea, een fotograaf die in de verte wel iets weg heeft van Sinke zelf, zoekt in het havengebied naar het hoogst mogelijke standpunt om vanuit te filmen – een ‘sleutel tot de hemel’ dus. Tijdens die omzwervingen krijgt ze contact met een man die van alles in haar oproept, en stuit ze daarnaast op een lijk.

Lea komt in Hemelsleutel slechts tweemaal in beeld en dan nog gespeeld door twee verschillende acteurs. Wel zien we de documentairebeelden die Lea zou kunnen hebben gemaakt, en (net als in Sinke’s After the Tone uit 2014), de lege plekken waar ze zou kunnen zijn. In voice-over vertelt Sinke intussen de film die ze had willen maken, of eigenlijk twee films door elkaar: een documentaire over het Amsterdamse havengebied, die Sinke na afwijzing door de fondsen omvormde tot een speelfilm – die opnieuw werd afgewezen. Wat resteert is een hybride film waarin de maker reflecteert op die twee niet gemaakte films die binnen het gelaagde Hemelsleutel alsnog opdoemen.

“Alles kan met elkaar te maken hebben”, zegt Sinke ergens, en dat is precies de kracht. In zekere zin is Hemelsleutel een samenballing van heel veel aspecten uit Sinke’s rijke oeuvre: documentaire én fictie én persoonlijk essay; intiem persoonlijk drama én verslag van een grotere maatschappelijke verschuiving én vormexperiment.

Na een carrière in relatieve luwte kreeg de inmiddels 75-jarige Sinke recent (iets) meer aandacht en waardering. In het Ketelhuis werd in 2022 stilgestaan bij haar vijftigjarig jubileum als filmmaker; in 2023 ontving ze het Gouden Kalf voor de Filmcultuur, de oeuvreprijs van het Nederlands Film Festival; en komend najaar wordt ze geëerd met een retrospectief op de prestigieuze Viennale in Wenen. Het is te hopen dat al die lof zich er ook in vertaalt dat Sinke haar films wat makkelijker gemaakt krijgt.