Everybody Loves Touda

Tegen de klippen op probeert de krachtige vakvrouw Touda een eeuwenoude kunstvorm levend te houden. Maar door een alomtegenwoordige male gaze wordt zij gereduceerd tot vrouw van lichte zeden.

Een alleenstaande moeder in een Marokkaanse provinciestad probeert het hoofd boven water te houden als sheikha, een traditionele podiumkunstenaar die poëzie zingend ten gehore brengt. De opzwepende liederen gaan vaak over liefde en emancipatie.

Maar Touda treedt op in een regio waar dat alleen maar kan in lokale bars en nachtclubs – en in een maatschappij waarin de male gaze en patriarchale, onderdrukkende regels leidend zijn. Zo loopt ze altijd tegen de wind in.

De mannen zien een sensuele, seksuele vrouw die hen op een presenteerblaadje wordt aangeboden. Zij zien een vrouw van lichte zeden of een sekswerker, nooit die kunstenaar of de sterke, vrijgevochten vrouw die Touda in werkelijkheid is. Misogynie, seksisme en zelfs onversneden seksueel geweld vallen haar ten deel. Daarom besluit Touda haar geluk te beproeven in Casablanca, waar ze hoopt op een kansrijker bestaan voor haar dove zoontje en waardering voor haar levenswerk.

Nabil Ayouch (Much Loved, 2015; Casablanca Beats, 2021) en zijn vrouw Maryam Touzani (The Blue Caftan, 2022) schreven, zoals ze dat vaker doen, dit scenario samen. Everybody Loves Touda was de Marokkaanse inzending voor de Oscars van 2025, maar werd niet genomineerd.

Muziek vormt in het (gezamenlijke) oeuvre van Ayouch en Touzani een terugkerend element. Ook heeft het filmmakerskoppel – of ze nu samen werken of los van elkaar – altijd oog voor de gelaagde bevolkingsopbouw van smeltkroes Marokko. Het is een land waar eeuwenoude tradities zich vermengen met religieuze regels en westerse invloeden. Dat levert prachtige mensen en dingen op, maar ook botsingen.

Maatschappijkritisch als ze zijn, ballen Ayouch en Touzani een vuist tegen ingesleten patriarchale systemen en hijsen ze sterke vrouwen op het schild. Hun boodschap mag kritisch zijn, ze schreven tegelijkertijd ook mannelijke personages die wél achter de levenskeuzes van de hoofdpersoon staan: Touda’s wijze vader, haar zoontje en een oudere muzikant die haar aanmoedigt. Dat biedt een vleugje hoop in een vrouwenverhaal over onderdrukking en onverbloemd seksisme dat er inmiddels een van vele is.

Dat dit drama niet onder alle ellende bezwijkt, komt vooral door de aanstekelijke, opzwepende muziek en de ronduit magnetische Nisrin Erradi. Zij was eerder te zien in Adam (2019), geschreven en geregisseerd door Touzani. Erradi kreeg zo’n anderhalf jaar intensieve zangtraining, waardoor de optredens haar schijnbaar natuurlijk afgaan. Niet alleen draait het scenario om Erradi’s personage, ze is daarnaast in vrijwel elk shot te zien. De camera krijgt geen genoeg van Erradi, in wie vele gezichten schuilen. Niet alleen omdat ze als getalenteerd acteur zoveel uiteenlopende expressies laat zien, ook omdat haar fysieke gezicht vanuit elke camerahoek net weer anders oogt.