ELEGY

Volgens actrice Bette Davis is oud worden ‘not for sissies.’ De Russische schrijver Leo Tolstoi noemde het ‘de grootste verrassing in een mensenleven.’ In elegy speelt Ben Kingsley een man die zich er tot het uiterste tegen verzet.

Beide citaten zijn te vinden aan het begin van de film van de Spaanse regisseur Isabel Coixet (the secret life of words). Haar verfilming van Philip Roth’s roman The dying animal uit 2001, is vooral in het eerste uur een boeiende verkenning van thema’s als ouderdom, lust en bindingsangst. En dat met het opvallende liefdespaar Ben Kingsley en Penélope Cruz.
Kingsley is een acteur op wie je nooit uitgekeken raakt. gandhi, sexy beast of house of sand and fog: Kingsley geeft zijn herkenbare acteerstijl toch steeds iets nieuws mee. In elegy is zijn personage David Kepesh, een oudere hoogleraar en cultuurcriticus, soms heel charmant, soms eenzaam, soms jongensachtig grappig en dan weer ergerlijk egocentrisch. ‘We blijven ons gedragen als tieners,’ zegt hij tegen Carolyn (Patricia Clarkson) een ex-studente met wie hij regelmatig het bed deelt. Hij heeft het dan, zoals altijd, vooral over zichzelf. Wanneer zijn oog op een nieuwe studente valt, wacht hij netjes tot het examen om een aanklacht wegen ongewenste intimiteiten te voorkomen, maar al op het eindfeest slaat hij toe. Kepesh versiert de Cubaanse schone Consuela (Penélope Cruz), die bijna dertig jaar jonger is.

Onzichtbaar
Er is een aardige parallel te trekken tussen de verwachtingen die het filmpubliek zo langzamerhand heeft van de mooie Cruz en de manier waarop Kepesh naar ‘zijn’ Consuela kijkt. Regisseur Coixet laat ons lang meestaren, maar geeft er dan een interessante draai aan. "Mooie vrouwen zijn onzichtbaar," zegt George tegen z’n vriend. "Omdat je niet langs hun schoonheid kunt kijken." Kepesh adoreert Consuela als ‘kunstwerk’, maar is volkomen overrompeld wanneer zij de relatie serieus blijkt te nemen.
elegy is ijzersterk in de scènes waarin die onuitgesproken tegenstelling tussen de geliefden voelbaar wordt. Al tijdens hun eerste ontmoeting, bijvoorbeeld, vergelijkt de hoogleraar Consuela met het beroemde Maya-dubbelportret van schilder Goya. Hij laat een illustratie van ‘Maya Vestida’ (de aangeklede Maya) zien, maar ‘vergeet’ daarbij te vermelden dat er ook een naakte versie van het schilderij bestaat. De stiekemerd. Als hij beter in haar mooie ogen zou kijken, zou hij zien dat Consuela het al lang doorheeft.
Kepesh is bezeten door haar uiterlijk, door haar jeugd, maar niet in staat haar liefde te herkennen. Zij is lang te teder om hem met zijn onvolwassenheid te confronteren. Een subplot over Kepesh verstoorde relatie met zijn zoon uit een eerder huwelijk (Peter Sarsgaard) onderstreept zijn emotionele isolement.
Was het daar maar bij gebleven, want de slotakte overtuigt veel minder. Consuela’s borsten figureren weer in de melodramatische finale, waarin Coixet haar personages veel te graag een dramatische ontwikkeling wil geven. Onnodig: elegy was als treurdicht op de ouderdom en de onbereikbaarheid van de ander al heel geslaagd.

Barend de Voogd