Sexy Beast

Sexy Beast is de hekkensluiter, en tevens meest geslaagde exponent van het gangstergenre dat in Engeland alweer passé is. Net als collega Spike Jonze, maar met minder souplesse, maakt de voormalige clip-regisseur Jonathan Glazer er een visueel feestje van.

De Engelse pers is een vreemd dier. Het bejubelt succesvolle debuten met een chauvinisme dat ons Nederlanders vreemd is, maar wanneer de filmer/schrijver/muzikant/Spice Girl/etc. in kwestie té lang té succesvol is, dan wordt korte metten gemaakt met de arme kunstenaar.

Zo hebben de heren en dames ook al hun kruit verschoten op Guy Ritchie. Na het onverwachte succes van Lock, Stock and Two Smoking Barrels werd Guy de hemel ingeprezen. Maar bij het uitkomen van de opvolger Snatch waren de messen geslepen en werd er steen en been geklaagd over de stroom slechte gangsterfilms die Ritchie in gang had gezet.

Arme Jonathan Glazer. Jarenlang had hij er keihard aan gewerkt om de overstap te maken van commercials en videoclips (Radiohead, Jamiroquai) naar speelfilm. En nu waren gangsterfilms ineens foute boel. Zijn meest briljante werk was een Guinness-reclame waarbij een stelletje surfers de Californische golven berijden, begeleid door hartverlammend harde beats, om vervolgens te worden overspoeld door een kudde wilde paarden. Glazer maakte in feite psychedelische speelfilmpjes van een minuut.

Het komt niet vaak voor dat een regisseur het witte doek behandelt als een visuele zandbak. Hoeveel films zijn er niet gesneuveld door te veel meningen, compromissen en marktonderzoeken? Glazer heeft een passie voor filmen, voor beeld, geluid en effecten. Die passie spettert van het doek af en springt over op de kijker.

Zijn artistieke dadendrang past goed bij de eerste helft van de film, die aanvoelt als een toneelstuk. Het script was dan ook oorspronkelijk een theaterstuk van Louis Mellis en David Scinto. In Zuid-Spanje heeft zich een ‘familie’ gevestigd van Engelse gangsters, die voor een vroegtijdige VUT-regeling hebben gekozen. De surrealistische stijl van Glazer past goed bij de lange scènes die vaak uit louter dialoog bestaan.

Psychopaat
Acteur Ray Winston speelt Gal Dove, een voor gangsters goedaardige ziel, die graag in de zon ligt en zijn mooie vrouw bespringt. Winston is weliswaar te veel getypecast als diamond geezer, harde jongen uit de East End, maar dit is zijn mooiste rol tot nu toe. Gals Spaanse paradijsje wordt wreed verstoord door de komst van Don Logan, een naam die de Engelse VUT’ers met angst doet beven.

Logan wordt gespeeld door Ben Kingsley, die een psychopaat van ongekende proporties neerzet. Zijn personage spreekt in monologen – Donnie boy communiceert niet, hij oreert – die al net zo surrealistisch als Glazers beelden zijn.

Halverwege verliest de film aan kracht. Kingsley bouwt zijn psychopathische personage niet op, maar loeit continu. In het Londense gangstermilieu verliest Grazer zich in clichés. Hij komt zelfs met een saaie orgie-scène op de proppen die knipoogt naar Kubricks Eyes Wide Shut. Don Logans neurosen zijn kinderspel vergeleken bij de meesterboef Teddy (Ian McShane).

Sexy Beast is een visueel gedurfde film, die lang genoeg vermaakt om het een geslaagd debuut te noemen. Jonathan Glazer is niet de langverwachte redder van de Britse cinema, maar hij is wel iemand om in de gaten te houden. Het is te hopen voor Glazer dat hij in alle rust aan een evenwichtiger tweede film kan werken.