Eastern Boys (Robin Campillo over)

De ontmoeting tussen de jager en zijn prooi staat centraal in Eastern Boys, een spannende semi-documentair gedraaide thriller waarin het vertrouwen van de hoofdpersonen, en de toeschouwer op een bijna plotloze manier op de proef wordt gesteld.

Door Dana Linssen

Robin Campillo (foto Getty Images)

"Eastern Boys is een film vol verrassingen", zei regisseur Robin Campillo (1960) tijdens de Nederlandse première van zijn tweede regie tijdens het Filmfestival Rotterdam eerder dit jaar. De Frans-Marokkaanse filmmaker is vooral bekend van zijn werk als scenarioschrijver en editor van de films van de semi-documentair werkende Laurent Cantet (Vers le sud, Entre les murs). Maar zijn eigen film tart de wetten van scenario en montage. Observeren, dat doet hij wel graag, zo blijkt al uit de fenomenale, schijnbaar eindeloze openingsscène van de film op het Parijse Gare du Nord, waar de camera iedereen filmt die in de film, prominent of zijdelings een rol zal spelen: straatjongens, illegale immigranten, eenzame mensen op zoek naar warmte, of jagers op zoek naar snelle seks. De camera bespiedt de mensenmassa als een havik. Op zoek naar een slachtoffer. Maar jager en prooi zullen gedurende de film, die uit lange scènes bestaat, nog vaak van rol wisselen. Campillo vertelt hoe er tientallen trailers de revue passeerden, en ze allemaal teveel verklapten over de plot. "Eastern Boys is strak gescript, maar ziet eruit als een documentairethriller die een spelletje speelt met onze verwachtingspatronen." Nou kan iedere filmmaker dat wel zeggen, maar Campillo heeft een punt. We moeten hem in dit geval geloven dat het niet zo erg is om van tevoren niet zoveel over de film te weten. Een aantal sleutelwoorden zijn hier al gevallen. We bespraken er nog een aantal.

U zegt dat uw film niet te marketen is, en dat het publiek mij maar moet vertrouwen als ik zeg dat dit een spannende en bijzonder gelaagde film is. Dat is best ingewikkeld voor een recensent die graag wil argumenteren. Ook thematisch vormt het begrip ‘vertrouwen’ het hart van de film. "We leven in een maatschappij waarin mensen elkaar veel te weinig vertrouwen. Waarin vertrouwen stelselmatig door de overheid wordt ondermijnd. De overheid bespiedt ons, wantrouwt ons, zet aan tot paranoia. Maar de werkelijkheid is dat je natuurlijk verstandig moet zijn en soms op je hoede, maar dat je zonder een basisvertrouwen in de ander niet kunt overleven. Je weet nooit 100% wie je voor je hebt. Zelfs in een relatie kan de ander je nog onaangenaam verrassen. Die dingen zijn niet te voorkomen of te verzekeren. Het is een mysterie tussen mensen. Dat mysterie is de kern van de relatie tussen Marek en Daniel."

Daniel is goed van vertrouwen, maar zijn vertrouwen wordt in het tweede deel van uw in vier delen opgebouwde of gelaagde film wel danig op de proef gesteld. "Zelf ben ik goed van vertrouwen. Dat maakt het leven op deze planeet een stuk eenvoudiger. Vertrouwen is net zo goed een afspraak als de wet. We kunnen afspreken dat we elkaar vertrouwen en dat we te vertrouwen zullen zijn. De wet deelt mensen in in goed en slecht. Ben je een good guy of een bad guy, ben je een goede immigrant of een gevaarlijke ‘eastern boy’."

U ziet vertrouwen als iets tussen mensen, maar is het niet ook iets wat ‘ín’ mensen moet zitten? "In de film zien we hoe Daniel een relatie krijgt met een hoerenjongen. Op een gegeven moment vertelt deze jongen aan hem hoe hij op de vlucht is geslagen voor de oorlog in Tsjetsjenië. Op dat moment veranderen de machtsverhoudingen tussen de beide personages. Tot dan toe was Daniel dominant in de relatie. Hij is, hoe teder ook, de superieure Westerse welgestelde man. Maar hier neemt iemand, getekend door trauma en geweld hem in vertrouwen. En het gaat nog een stapje verder: iemand vertelt hem wie hij was, en vraagt hem nu wie hij in relatie tot hem is. Dat dwingt Daniel om zich ook af te vragen wie hij is, en wie hij in relatie tot die ander wil zijn. Tot dan toe was hij alleen uit op de bevrediging van zijn eigen verlangen."

U zet daar ook machtsrelaties op z’n kop. Seks wordt liefde wordt iets anders. "Het wordt juist geen machtsrelatie meer. Daniel realiseert zich dat hij een verantwoordelijkheid heeft die voorbij gaat aan zijn eigen verlangen. Maar ik wilde ook op een hoger level iets zeggen over de manier hoe relaties muteren. Dat heeft allemaal te maken met dat onderzoek naar veiligheid en vertrouwen. Iets kan eruit zien als het één, en zich ontpoppen als het ander. Ik zie de film soms ook als een game, waarin je op vier locaties min of meer hetzelfde meemaakt, maar waar er toch een metamorfose is. Hetzelfde speelt met het personage Boss, de leider van de illegale Tsjetsjenen in Parijs. Ook hij is een soort vaderfiguur en een bedreiging tegelijkertijd. Ik ben ook niet tegen prostitutie, en zelfs niet tegen machtsverschillen in seksuele relaties. Er zijn altijd machtsverschillen, want in de meeste relaties spelen ook economische belangen. Ik denk dat daar toch iets heel romantisch en erotisch in kan zitten."

Waarom koos u voor een Oost-Europees milieu? "Naar aanleiding van een sociologische studie over jongensprostitutie en afpersing op het Gare du Nord. Maar ook om ons inherente racisme te tackelen. Als ik had gekozen voor een Noord-Afrikaanse bende, dan was het daarover gegaan. En over Frankrijks koloniale verleden."