ENTRE LES MURS

Laurent Cantet geeft in entre les murs zonder veel omhaal een verbluffend realistisch en oprecht portret van een jaar in een klaslokaal op een probleemschool in Parijs.

‘Aardig… aardig… niet aardig… aardig… helemáál niet aardig.’ Het is het begin van een nieuw schooljaar op de middelbare school in het 20ste arrondissement van Parijs, en een doorgewinterde docent legt een van zijn nieuwe collega’s alvast uit met welke leerlingen hij waarschijnlijk problemen zal gaan krijgen. Ongetwijfeld zijn veel van de scholieren die hij eruit pikt daadwerkelijk herrieschoppers op deze multi-etnische probleemschool. Maar het korte scènetje vroeg in entre les murs, de film van Laurent Cantet die op de afgelopen editie van Cannes met de Gouden Palm aan de haal ging, toont ook dat sommige leerlingen simpelweg geen kans krijgen het beter te doen.
entre les murs doet verslag van een jaar in een van de klaslokalen op deze school, beginnend op de eerste schooldag en eindigend op de laatste. Pas halverwege komt, bijna per ongeluk, een soort van verhaal bovendrijven, met een hoofdrol voor de agressieve Souleymane (Franck Keïta, opvallend genoeg een van de weinige castleden die niet onder zijn eigen voornaam acteert). Maar het simpele predicaat ‘agressief’ doet hem tekort: de karakters kennen een bewonderenswaardige nuance. In tegenstelling tot die oude docent ziet de film geen ‘goede’ of ‘slechte’ leerlingen, maar gewoon mensen die goede of slechte dingen doen.
In die nuance heeft entre les murs op een vreemde manier veel weg van The wire, de alom bejubelde politieserie van kabelzender HBO. Dat zit hem niet in de onderwerpen, hoewel entre les murs wel degelijk raakvlakken heeft met de raciaal gekleurde drugswereld van The wire en die serie op zijn beurt in zijn derde seizoen de aandacht op de rol van het onderwijs richtte. De grootste overeenkomst is echter de stilistische en narratieve opzet. The wire geeft een zorgvuldig opgebouwd, complex en veelomvattend portret van (de drugsproblematiek in) de stad Baltimore. De serie doet dit door simpelweg op straat rond te hangen, zowel met de dealers op hun ‘corners’ als met de agenten die ze achtervolgen.
Op eenzelfde manier, zij het op kleinere schaal, portretteert entre les murs dit ene klaslokaal. Simpelweg door er te zijn, en er te blijven: zoals de titel benadrukt, begeven we ons slechts zelden buiten de vier muren van dit lokaal. Cantet filmde met drie kleine digitale camera’s, waarvan er één constant op docent François Bégaudeau (op wiens boek de film werd gebaseerd en die min of meer zichzelf speelt) gericht was en de andere twee de leerlingen in beeld namen. Zo kon de crew onopvallend blijven, wat verklaart waarom uit de jonge cast zulke verbluffend naturelle acteerprestaties konden worden getrokken. De schroom die ze spelen als docent Bégaudeau ze opdracht geeft een autobiografie te schrijven en voor te lezen, is nergens terug te zien in de film. Maar entre les murs is net zo goed een zelfportret: van Bégaudeau, van deze klas en van deze generatie.

Joost Broeren