Drømmer

Na Sex en Love sluit de Noorse filmmaker Dag Johan Haugerud een in alle bescheidenheid monumentaal drieluik af met Drømmer, waarin tiener Johanne een verhaal schrijft over haar verliefdheid op een docent.

Toen Sex van Dag Johan Haugerud afgelopen januari werd uitgebracht, was het nog niet duidelijk of ook de andere twee films uit het drieluik Sex Dreams Love (Sex Drømmer Kjærlighet) de Nederlandse bioscopen zouden halen. Dat veranderde toen Drømmer in februari de Gouden Beer won op het filmfestival van Berlijn. Nadat Love afgelopen zomer te zien was, sluit Drømmer nu het drieluik af.

En gelukkig maar, want wat een fenomenale films zijn dit, in al hun ogenschijnlijke bescheidenheid. Elk los van elkaar zijn ze al ijzersterk (er is geen overlap in personages of verhaallijnen dus je kunt ook zonder de eerste twee gezien te hebben naar Drømmer) maar in hun samenhang wordt het een meesterwerk. Films die je wereld groter maken, zoals ik over Sex al schreef.

Drømmer draait om middelbare scholier Johanne (Ella Øverbye) en haar intense verliefdheid op haar leraar Frans. Johanne schrijft een verhaal over deze kalverliefde, waarin het niet bij een fantasie blijft, maar ze daadwerkelijk kust met haar vrouwelijke docent. Als haar moeder en grootmoeder dat verhaal te lezen krijgen, rijst de vraag: is het verhaal feit of fictie?

Het is een vraag die zij stellen uit bezorgdheid om Johanne, maar die een heel andere lading krijgt als grootmoeder Karin (Anne Marit Jacobsen), die zelf ooit dichter was, ook de literaire kwaliteit van Johanne’s verhaal onderkent en er sprake is van mogelijke publicatie. Maar kan dat wel als het echt gebeurd is?

Haugerud is zelf naast filmmaker ook schrijver, en ook in andere details voelt het aan alsof Drømmer de meest persoonlijke van deze drie films is – hoe groot het verschil tussen de 16-jarige, vrouwelijke hoofdpersoon en de 61-jarige, mannelijke maker aan het oppervlak ook lijkt. De filmische stijl is losser, minder vastomlijnd, in navolging van Johanne die nog op zoek is naar wie zij is.

Om de kijker mee te slepen in haar belevingswereld, maakt Haugerud veelvuldig gebruik van voice-over. Daarin filosofeert de tiener erop los, over de liefde, over dromen, en ja, ook over seks. Maar het blijft in het midden waar die voice-over precies vandaan komt – zijn dit simpelweg Johanne’s gedachten, of citaten uit wat zij schreef, of misschien een mengeling daarvan? Zo blijft het ook voor de kijker op een intrigerende manier gissen waar Johanne’s waarheid ophoudt en haar verhaal begint.