Die middag

De Iraanse immigrant Roya zoekt een toevluchtsoord maar vindt een dichte deur in Die middag, het speelfilmdebuut van de Iraans-Nederlandse filmmaker Nafiss Nia.

‘Desalniettemin’ is het favoriete Nederlandse woord van de Iraanse vluchteling Roya. “Zo’n lang woord met zo’n kleine betekenis”, glundert ze. Het is precies het tegenovergestelde van het woord ‘dood’, observeert ze vervolgens: “Zo klein en toch zo groot.”

De cruciale rol die taal speelt in Die middag, het speelfilmdebuut van de Iraans-Nederlandse filmmaker Nafiss Nia, is niet verwonderlijk. Hoewel Nia zowel in geboorteland Iran als in haar aangenomen thuisland Nederland de Filmacademie doorliep, profileerde ze zich sindsdien (desalniettemin) vooral als dichter.

Die middag is dan ook een zeer talige, en een meertalige film. Roya (Hoda Niku) vlucht weg uit het AZC om te voorkomen dat ze uitgezet wordt – net als het gelijknamige personage in de door Nia geschreven hybride documentaire Dance Iranian Style (Farshad Aria, 2015). De jonge vrouw in die film belandt op straat in Amsterdam. De centrale figuur in Die middag wendt zich tot een contactpersoon die ondergedoken vluchtelingen zou helpen.

Maar als ze aankomt op het adres van deze Nassim blijkt die niet thuis. In plaats daarvan stuit Roya op een man die zegt Nassims broer te zijn (Alin Wishka) en die weigert de deur open te doen. In plaats van rechtsomkeert te maken, nestelt Roya zich in de hal van het appartementencomplex. In het Nederlands, Farsi en flarden Engels ontvouwt zich een gesprek tussen twee ontheemde mensen – hij kan er niet uit, zij er niet in. Door het spionnetje kan hij haar zien, maar zij ziet niet wat er aan zijn kant van de deur gebeurt, terwijl wij als kijker wel een (beperkt) inkijkje krijgen.

De hoofdrol voor taal, voor wat Roya en de man elkaar vertellen en hoe dat hun verschillende levensvisies weerspiegelt, betekent overigens niet dat Die middag visueel niets te bieden heeft. Integendeel. Nia maakt een kracht van de beperkingen die ingebakken zitten in haar opzet – twee personages, één locatie. Een kamerspel dat zich voor de helft afspeelt op de gang. Juist door voor het grootste deel te leunen op een beperkte hoeveelheid camerastandpunten, benadrukt ze de beklemming die beide personages voelen en vergroot ze de impact van shots die van dat stramien afwijken.

Zo is er veel ‘desalniettemin’ aan Die middag. Een zeer talige film die desalniettemin zeer visueel verteld is. Een film van slechts 75 minuten die desalniettemin grote thema’s en emoties weet te raken. Over twee personages die zich voor elkaar afsluiten en desalniettemin voor de kijker blootgelegd worden.