DE AVONTUREN VAN PINOKKIO
Levend hout
In De avonturen van Pinokkio zijn kosten nog moeite gespaard om een zo levensecht mogelijk animatronische Pinokkio te creëren. Ondanks de toepassing van de meest geavanceerde technische middelen en de prachtige art direction op sprookjesachtige locaties in Tsjechië, draait het uiteindelijk om een mierzoete moralistische interpretatie van het oorspronkelijke verhaal. Het jeugdige publiek zal zich enthousiast overgeven aan het visuele spektakel, maar de magie van het voorlezen behoort toch tot een andere dimensie.
Het boek De avonturen van Pinokkio behoort over de gehele wereld tot het vaste repertoire van voorleesboeken. Het werd in 1883 geschreven door de Italiaanse schrijver Carlo Collodi, een pseudoniem van Carlo Lorenzini, die leefde van 1826 tot 1890. In de filmversie van Steve Barron is Geppetto een oude en op zichzelf levende poppenmaker, die een houten pop snijdt uit een boomstronk. Zonder dat hij het weet is het stuk hout afkomstig van de boom waarin hij ooit de afbeelding van een hart kerfde voor zijn geliefde, maar onbereikbare, Leona. Als de pop af is en de naam Pinokkio krijgt begint deze plotseling zelfstandig te praten en te bewegen. Hij gedraagt zich als een kwajongen die zijn ‘vader’ in allerlei moeilijkheden brengt, tot aan een dreigende gevangenisstraf toe. Verschillende onbetrouwbare figuren proberen misbruik te maken van Pinokkio maar deze is slim genoeg om zich eigenhandig overal uit te redden. Hij wordt daarbij met raad en daad bijgestaan door een krekel. Het verhaal zit vol met pedagogische adviezen voor jongens en meisjes die dezelfde leeftijd hebben als onze held. Telkens als Pinokkio bijvoorbeeld een leugen vertelt groeit zijn neus uit tot een meterslange stok. Wanneer hij samen met Geppetto door een enorme walvis is opgeslokt komt dit wel van pas. Pinokkio gebruikt zijn neus om de slokdarm van het monster te doorboren en ontsnapt.
Aansturing
"And the chemistry between them was magic", aldus regisseur Steve Barron over de samenwerking tussen acteur Martin Landau, die de rol speelt van de poppenmaker Geppetto, en de computergestuurde houten pop die Pinokkio vertolkt. Landau komt bij mijn weten niet uit de school van de ‘method acting’, maar het schijnt dat hij ook off-screen met de pop bleef praten. Of de houten pop ook een dagje meedraaide in een echt poppentheater wordt niet in de persmap vermeld, maar het is zeker niet uitgesloten.
De computergestuurde Pinokkio werd ontworpen door Jim Hensons Creature Shop, dat de naam draagt van de man die aan de basis stond van de legendarische Muppet show en mede verantwoordelijk was voor het succes van de film Babe. In totaal vijf personen waren belast met de aansturing van Pinokkio: een voor het hoofd, twee voor de armen en twee voor de benen. Met name de ‘gezichtsuitdrukkingen’ van de pop vormen het neusje van de zalm van wat er aan technisch vernuft op dit gebied mogelijk is. Het zou een documentaire waard geweest zijn om de voorbereidingen, inclusief de werkzaamheden tijdens de opnames, van dit team van vijf personen te hebben kunnen volgen.
Rondtollende ogen
In een productie die zo afhankelijk is van de trucage is de geloofwaardigheid natuurlijk het beslissende criterium. Regisseur Barron had wat dat betreft al een behoorlijke ervaring opgebouwd met de succesvolle film Teenage mutant ninja turtles. Ook De avonturen van Pinokkio behoort tot het steeds populairder wordende genre van de films, waarin levende acteurs optreden naast animatronische creaties. Met Pinokkio wilden de makers echter nog een stapje verder gaan dan de gebruikelijke animaties van zich als mensen gedragende dieren of vreemdsoortige wezens. Men wilde koste wat kost de houten pop zo levensecht maken dat hij niet te onderscheiden zou zijn van een tienjarige jongen. De charme en betovering van geanimeerde wezentjes ligt echter in het besef dat het niet bestaande en verzonnen creaties zijn. Bij Pinokkio bekruipt je het gevoel dat je naar een soort jonge variant van Frankenstein zit te kijken. Bij alle technische hoogstandjes wil de houten pop maar niet echt tot leven komen. Je blijft als kijker gefixeerd op de mechanisch rondtollende ogen en de harkerige manier van lopen en bewegen. De meeste kinderen zullen aan deze kritische kanttekeningen echter waarschijnlijk geen enkele boodschap hebben.
François Stienen