Crossing Istanbul

Vrijheid in de chaos

Crossing Istanbul. Foto: Haydar Taştan

Een oudere dame en een tiener gaan op zoek naar haar trans nicht in Istanbul en vinden een standvastige queer gemeenschap, in Levan Akins innemende Crossing Istanbul.

Zowel het Georgisch als het Turks zijn gendervrije talen, benadrukt een openingstitel bij Levan Akins vierde speelfilm Crossing Istanbul. Het staat in schril contrast met de patriarchale maatschappijen van de twee landen, toont het verhaal dat op die tekst volgt.

Na de jeugdige branie van zijn doorbraakfilm And Then We Danced (2019) lijkt Akin, geboren in Zweden maar van Georgische komaf, voor deze opvolger in eerste instantie een bedeesder hoofdpersonage te hebben gekozen. Crossing Istanbul volgt een gepensioneerde geschiedenisdocent die door haar hele Georgische dorpje Mevrouw Lia wordt genoemd. Maar al snel blijkt dat ze niet het type is om achter de geraniums te gaan zitten.

Op het sterfbed van haar zus kreeg ze een opdracht: Lia moet haar nicht Tekla terugvinden, een trans vrouw die jaren geleden door haar ouders verstoten werd. Wanneer Lia (Mzia Arabuli) bij een voormalig klasgenoot van Tekla vergeefs om inlichtingen vraagt, roept diens jongere broer Achi (Lucas Kankava) dat hij een postadres in Istanbul van Tekla weet. Maar hij geeft het alleen als Lia hem meeneemt.

Het is maar de vraag hoe courant het adres is, en er is een goeie kans dat Achi maar wat roept om onder de tirannie van zijn hardvochtige broer vandaan te komen. Maar het is het enige flintertje informatie dat Lia kan verkrijgen, dus gaan de twee samen op weg richting de Turkse metropool. Het eerste deel van de film dobbert prettig op de stekelige wisselwerking tussen de twee. Enerzijds de knorrige Lia, die met tegenzin het zorgvuldig gecreëerde pantser van haar alleenstaande leven achter zich laat. Anderzijds jonge hond Achi, wiens branie slechts een dun laagje vernis op een groot reservoir naïviteit is.

Precies als daar filmisch de rek wat uit begint te raken, introduceert Akin met een sierlijke camerawending op een veerboot over de Bosporus een nieuw personage: de jonge trans vrouw Evrim (Deniz Dumanli), een voormalig sekswerker die nu juridische bijstand verleent aan minderbedeelden. Het duurt vervolgens even voor Evrims verhaallijn kruist met die van Lia en Achi, maar intussen loopt ze alvast weg met de film – door hoe het personage geschreven is, even standvastig als speels, en door de lumineuze vertolking van Dumanli.

De drie centrale personages vormen de grote kracht van Crossing Istanbul. Dat, en de liefdevolle omarming van de stad Istanbul. Een liefdesbrief, ja, maar dan niet zo één die de lofzang vat in de loze mooifilmerij van een ansichtkaart. Eerder een viering van de vrijheid die heerst in de krochten van de chaotische grootstad.