Critical Zone

Rondjes rijdend de vrijheid tegemoet

Critical Zone

In het geheim maakte Ali Ahmadzadeh zijn film over de nachtrit van een drugsdealer in Teheran. Een verboden ‘pornografische film’ volgens het Iraanse regime, in Locarno bekroond met de hoofdprijs.

Iran geen vrij land? Critical Zone laat de omwegen zien waarin ‘de vrijheid’ wordt genoten. In de openingsscène neemt een ambulance een afslag in een tunnel, worden poorten opengemaakt en komt de ambulance, die een dekmantel blijkt, terecht in een ondergrondse wereld waar jongeren ongehinderd over de snelweg lopen.

Regisseur Ali Ahmadzadehs film over de Iraanse drugsdealer Amin (zoals de hele cast gespeeld door een niet-professioneel acteur, Amir Poosti) en zijn werknacht in het grotendeels slapende Teheran, kijk je bij voorkeur tussen wakker en in slaap vallen, tussen vol bewustzijn en wegdrijven van het alledaagse, om zo goed mogelijk op te gaan in de ongrijpbare wereld die hij neerzet.

Aan het begin van de nacht prepareert Amin zijn handel. Tegen een soundtrack van jankende katten buiten en zijn grommende hond Mr. Fred binnenshuis giet hij het beslag voor zijn space brownies in muffinvormpjes en zet hij die in de oven, vult hij zijn zakjes en blikjes met marihuana en meer. Dan grijpt hij alles bijeen en gaat hij op stap.

Met een camera die soms ronddraait en stemmen die echoën, geeft Critical Zone het gevoel dat de makers zelf onder invloed waren. Ahmadzadeh roept hier legio andere films op over nachtelijke omzwervingen en alcohol- en/of drugsgebruik, van Martin Scorsese’s Bringing Out the Dead (1999) tot Mike Leighs Naked (1993), met het grote verschil dat hoofdpersoon Amin hier niet op het randje van de afgrond zit, maar met zijn anonieme hit and run-autotoer controle houdt over zijn gaan en staan.

Op het filmfestival van Locarno won Critical Zone afgelopen jaar de hoofdprijs, de Gouden Luipaard, na zware kritiek van de Iraanse autoriteiten. Beschuldigingen en maatregelen liepen uiteen van opsluiting van maker Ahmadzadeh voor het maken van een ‘pornografische’ film tot aan een dwangbevel om de in het geheim gemaakte film terug te trekken uit de competitie van Locarno.

Bij de uiteindelijke zege kun je je afvragen of de prijs bedoeld is als een hart onder de riem of een bekroning voor het lef van de maker. Of dat uitmaakt is de vraag. Deze stoner-roadmovie gaat op zijn eigen opruiende manier te werk in het zoeken naar troost en erkenning. In een bewegende capsule met blik op de buitenwereld wordt opnieuw onderstreept dat, net als in andere in het geheim gefilmde Iraanse films als Taxi Teheran (Jafar Panahi, 2015) en Ten (Abbas Kariostami, 2002), in de auto de bevrijding het dichtst bij komt. Rondjes rijdend in (nachtelijk) Teheran.