Code 46

De Brit Michael Winterbottom maakte een vreemde sciencefictionfilm over een maatschappij waar voor instincten geen plaats meer is. Twee geliefden in de kille wereld van Code 46.

Grote kans dat de doorbraken in het onderzoek naar dna de splijtzwam van de toekomst worden. Er kan nu al zodanig ingegrepen worden in mens en natuur dat de roep om een ethisch kader almaar luider wordt. Tegelijkertijd voelen steeds minder mensen zich in staat om juist zo’n objectief ethisch oordeel te vellen. Want welke autoriteit bepaalt de grenzen? Een mens die bepaalt wat de ‘bedoeling’ is van de natuur, wordt argwanend bekeken. Want de mens maakt zelf deel uit van de natuur waarover hij oordeelt.

In de sciencefictionfilm Code 46 speelt deze discussie niet meer. De regering heeft allang besloten over leven en dood. Voor de geboorte, zelfs voor de conceptie wordt al bepaald of een mens mag leven of niet. Mensen worden gescreend op hun dna voordat ze een kind mogen verwekken. Voor instincten is geen plaats meer. Met ijzeren vuist worden lustgevoelens voor de ‘verkeerde’ persoon de kop in gedrukt via de code 46, die voorschrijft dat mensen die voor meer dan een kwart genetisch verwant zijn, met hun handen van elkaar moeten afblijven. Maar de bliksem slaat in als verzekeringsagent William (Tim Robbins) onderzoek doet naar de frauduleuze praktijken van dna-verwante Maria Gonzalez (Samantha Morton), die identiteitspapieren heeft gestolen. Hun verboden romance heeft tot gevolg dat Maria’s geheugen gewist moet worden, zodat de ware liefde een gedoemde liefde wordt.

Wolkenkrabber
Zoals het een echte sciencefictionfilm betaamt lijkt de wereld van Code 46 op de onze maar is net een slag gedraaid. De continenten zijn ingedeeld in dna-beschermde en vrije zones. Er is een duidelijke klassenmaatschappij. Steden als Shanghai of Seattle lopen door elkaar heen. Er worden allerlei talen tegelijk gesproken en identiteiten zijn vervaagd. Zo heet de Britse Morton in de film Maria Gonzalez en zegt William hallo in het Chinees. Landschappen en steden zijn vreemd en gladjes. Als William en Maria op de vlucht slaan, komen ze terecht in de buitengewesten van de gefortificeerde stad, die eruit zien als een vage Arabische nederzetting.

Michael Winterbottom filmde dit gedeelte in Dubai, zoals hij de meeste scènes op locatie heeft geschoten. Code 46 is een architecturale film, koud en ongenaakbaar als een gespiegelde wolkenkrabber. Net zoals Claire Dolan van landgenoot Lodge Kerrigan laat Winterbottom de mensen ronddwalen in geometrische vlakken en lijnrechte gebouwen. De kille sfeer vol trancemuziek van David Holmes past wonderwel bij de ‘alles onder controle’-wereld uit Code 46. En Winterbottom (24 Hour Party People, 9 Songs) blijft zijn muzieksmaak verder trouw door Mick Jones van The Clash ‘Should I stay or should I go?’ te laten zingen in een karaokebar.

In de emotieloze wereld van Code 46 wordt de liefdesaffaire tussen William en Maria nog tragischer, alhoewel de film tegen het einde bombastisch wordt en nogal aan kracht inboet. Code 46 heeft een tefallaag die je op afstand houdt, maar in dit speciale geval wordt de film er juist spannender van, omdat je hem net niet met je vingers kan aanraken.