Cairo Conspiracy

De Egyptisch-Zweedse filmmaker Tarik Saleh situeert zijn coming-of-age spionagethriller Cairo Conspiracy in de al-Azhar Universiteit, epicentrum van kennis en macht van de soennitische islam. Een visserszoon raakt er verwikkeld in een machtsstrijd tussen moskee en staat.

“Ik hou ervan als een film worstelt met zichzelf, zoals de hoofdpersoon worstelt met zichzelf”, vertelde Tarik Saleh op het filmfestival van Gent. “De spanning tussen coming-of-age en spionage is ook de strijd tussen realiteit en fictie.”

Na The Nile Hilton Incident (2017), een politieke thriller waarin een corrupte politieagent merkt dat de Arabische Lente hem dreigt uit te rangeren, richt Saleh zich in Cairo Conspiracy op de politieke en religieuze intriges rond de verkiezing van een nieuwe grootimam. Daarbij komen angst voor een nieuwe koers en het conflict tussen wereldse en religieuze macht kijken.

Een cynische man die zijn geloof heeft verloren – de kolonel van de geheime dienst Ibrahim (Fares Fares), die is belast met het onderzoek naar de moord op een spion in de Al-Azhar-universiteit – ontmoet in Adam (Tawfeek Barhom) een idealistische visserszoon met een sterk geloof. Het zet hem ertoe aan om, net als de protagonist van The Nile Hilton Incident (eveneens vertolkt door Fares), zichzelf naar een hoger moreel plan te tillen. “Ik ben vijftig en merk dat oud worden het gevaar inhoudt dat je het ‘vroeger was alles beter’-gevoel gaat koesteren”, zegt Saleh. “Daarom gebruik ik in fictie verandering als een positieve kracht.”

Cairo Conspiracy werpt Adam in een labyrintisch al-Azhar, een chaotische plek die hem doet twijfelen of hij zijn eigen leven wel kan beheersen. Een plek ook waar sociale positie en macht niet voortvloeien uit autoriteit, maar uit kennis. De verbale duels die hij uitvecht met een blinde imam draaien om kennis, standpunten en argumenten. Hij leert er dat autoriteit kan worden verworven maar ook verspeeld, dat kennis macht is en macht niet zonder gevaar is.

Saleh creëert spanning zonder dat de actie de spirituele vraagstukken, morele dilemma’s en karakterschets overschaduwt. Van zwart-wittegenstellingen en polarisering, de simplistische beelden die Hollywood koestert, is dan ook geen sprake. De film heeft het niet gemunt op moslims en geloof, het is eerder de politieke corruptie en economische structuren die het moeten ontgelden; de pijnlijke realiteit die Adam doet ontwaken uit zijn droom van kennisverruiming.