Böse Spiele Rimini Sparta

Combinatiefilm Böse Spiele maakt expliciet wat in Rimini en Sparta als losse films meer in de subtekst zit: hoe trauma en onvermogen van generatie op generatie worden overgedragen. Beschadigde mensen beschadigen mensen.

Kunnen we neutraal kijken (wat dat überhaupt ook moge betekenen) naar een film waarvan we weten, of vermoeden, dat er tijdens de productie dingen niet in de haak waren? Die vraag hangt sinds de première rond Sparta van Ulrich Seidl.

Net voordat de film (het sluitstuk van een tweeluik met Rimini, 2022) in september 2022 zijn wereldpremière zou beleven, berichtte weekblad Der Spiegel op basis van anonieme bronnen (maar zonder de film gezien te hebben) dat er op de set in een afgelegen Roemeens dorpje onzorgvuldig zou zijn omgesprongen met minderjarige castleden. Seidl en zijn team weerspreken dat met klem: de ouders waren altijd op de hoogte en er is niets gebeurd dat moreel of juridisch laakbaar is. Het Oostenrijkse filmfonds oordeelde na eigen onderzoek dat Seidls team niets aan te rekenen is.

Een belangrijke aantijging in het Spiegel-artikel was dat Seidl en zijn team hun jonge acteurs nooit zouden hebben verteld dat de film over pedofilie gaat – hoofdpersoon Ewald (Georg Friedrich) begint in dat Roemeense dorpje een judoschool, deels als dekmantel voor zijn onoorbare verlangens naar jonge jongens (waar hij echter niet naar handelt). Maar moeten acteurs op de hoogte gesteld worden, als zij tijdens de opnamen nooit met dat onderwerp te maken krijgen?

In feite weerspiegelen de vragen rond het maken van Sparta de vragen die de film zelf oproept. Is het erg dat Ewald hunkert naar de jongens die hij onder zijn hoede heeft, zolang dat verlangen onvervuld blijft? En is het een verzachtende omstandigheid dat hij in de praktijk juist een positieve invloed op de jongens heeft, voor wie hij in hun harde leven soms het enige positieve mannelijke rolmodel is? Dat zijn ongemakkelijke vragen, des te meer omdat Seidl – zoals altijd in zijn werk – weigert ze voor je te beantwoorden.

Dat alles komt nog in net weer een ander licht te staan door Böse Spiele, de gecombineerde versie van Rimini en Sparta. Ewald is de broer van schlagerzanger Richie Bravo, de hoofdpersoon van Rimini. Beide films openen met de dood van hun moeder. Vervolgens laten de broers hun vader (Hans-Michael Rehberg, in zijn laatste rol voor zijn dood in 2017), die dementeert en duidelijk een flink trauma overhield aan de Tweede Wereldoorlog, achter in een verzorgingstehuis.

Richie en Ewald gaan elk huns weegs, maar de trauma’s van hun ouderlijk huis laten ze in feite nooit achter, wat doorwerkt in hoe ze beiden een zooitje maken van hun eigen rol als ouder/verzorger. Meer dan de twee afzonderlijke films benadrukt Böse Spiele hoe deze twee mannen het verlies van hun ouders niet te boven kunnen komen.