Being Mary Tyler Moore

Toonbeeld voor onafhankelijke vrouwen

Being Mary Tyler Moore

In een vertederend portret van de televisielegende zet documentairemaker James Adolphus uiteen hoezeer Mary Tyler Moore de weg plaveide voor vrouwen op de Amerikaanse televisie.

Ze was in de jaren zestig een van de eerste vrouwen die met een broek aan op Amerikaanse televisie verscheen. Mary Tyler Moore (1936-2017) maakte in die tijd furore als Laura Petrie in The Dick Van Dyke Show (1961-1966). Voor haar was het vanzelfsprekend: waarom zou ze zich in een jurk hijsen? Thuis deed ze dat ook niet, en haar vriendinnen evenmin.

Zo’n tien jaar later schittert de actrice in haar eigen Mary Tyler Moore Show (1971-1977). Een komediereeks waarin haar personage – nog zo’n noviteit destijds – een gescheiden vrouw is die haar eigen leven leidt, min of meer zonder mannelijke inmenging.

De documentaire Being Mary Tyler Moore opent met een televisie-interview uit die tijd, dat onder meer draait om de voorbeeldfunctie die ze had. De presentator voelt haar aan de tand: Moore idealiseert de Amerikaanse vrouw; ze zet een onrealistisch beeld neer van Amerikaanse vrouwelijkheid. Dat is een ironische observatie, waarmee de interviewer de facto stelt dat de (meer) onafhankelijke vrouw die Moore speelt een farce is. De actrice weerlegt deze misogyne prietpraat vol overtuiging: “Vrouwen zouden ten eerste als mensen moeten worden beschouwd en dan pas als echtgenotes en moeders.”

Met dit schurende fragment zet documentairemaker James Adolphus meteen de toon. Adolphus adoreert Moore, hij zet haar in zijn film op een voetstuk. Hij laat aan de hand van een keur aan interviews en televisiefragmenten zien wat een openbaring zij was. Het mooiste is wanneer de documentairemaker ingaat op de grappen uit Moore’s televisiewerk. Zoals wanneer The Mary Tyler Moore Show door feminist Gloria Steinem als “antifeministisch” wordt omschreven, omdat Moore’s personage haar baas (een gedenkwaardige rol van komiek Ed Asner) nog steeds met meneer aanspreekt. Enkele afleveringen later mag ze hem bij zijn voornaam noemen, geïllustreerd in een scène die een toonbeeld is van komische timing.

Met zulke voorbeelden wil Adolphus laten zien hoezeer Moore de weg plaveide voor latere vrouwelijke iconen. Van hen komen onder meer Julia-Louis Dreyfus, Ophrah Winfrey en Lena Waithe ook aan het woord in de film. Maar niet in beeld: goddank bestaat deze HBO-documentaire nu eens niet uit een aaneenschakeling van talking heads. Bovendien is de film met toestemming van Moore’s familie gemaakt. Dus zijn er ook flarden van homevideo’s in te zien uit de periode na Moore’s televisiecarrière. Dat levert bijzonder intieme momenten op.

De meest ontroerende passage uit de film is wanneer Moore – die haar hele televisiecarrière lang getrouwd was – in 1980 scheidt van haar echtgenoot en zich realiseert dat ze nu de gescheiden vrouw is die ze al die tijd speelde. In haar euforische blik is te zien dat er een nieuwe wereld voor haar opengaat.


Being Mary Tyler Moore is vanaf 27 mei 2023 te zien op HBO Max (VoD).