Baantjer het begin
Geen gemakzuchtige nostalgie
Het nostalgische rebootvirus lijkt definitief de Atlantische Oceaan overgewaaid. Begin dit jaar was daar met Kees & Co al de terugkeer van de plastic sitcom en nu is er een heuse Baantjer-prequel. Welkom terug rechercheur De Cock (‘met cee-o-cee-ka’)!
Een terugkeer naar het Baantjer-universum brengt direct de vertrouwde elementen van de polukaire tv-serie in herinering, van de klassieke mondharmonica van Toots Thielemans tot het eureka-moment in Café Lowietje. De razend succesvolle boekjes rond rechercheur De Cock van geestelijk vader Appie Baantjer leidden in de jaren tachtig al tot een bioscoopfilm (Moord in extase). Vanaf 1995 was de in totaal 123 afleveringen tellende tv-serie goed voor nog veel groter succes.
De onlosmakelijk met zijn personage verbonden geraakte Piet Römer besloot in 2006 de stoffige hoed van De Cock definitief aan de wilgen te hangen. Een dik decennium later vinden zijn nazaten nu de tijd rijp om het personage nieuw leven in te blazen, ditmaal gespeeld door oerdegelijke kameleon Waldemar Torenstra. Streamingdienst Videoland merkte dat oude afleveringen van Baantjer nog altijd goed bekeken worden, dus waarom die kijkers dan niet iets nieuws van hetzelfde geven? De film Baantjer het begin vormt de opmaat naar een nieuwe achtdelige serie die in het najaar verschijnt.
Gelukkig is Baantjer het begin geen gemakzuchtig-nostalgische invuloefening geworden, al speelt de film dan in het Amsterdam van de vroege jaren tachtig. De stad maakt zich op voor de kroning van prinses Beatrix en kampt met hevige krakersrellen. Aan de vers uit Urk aangekomen rechercheur De Cock de taak om er samen met zijn kleurrijke partner Montijn (Tygo Gernandt) voor te zorgen dat de kroning rustig verloopt en de krakersbeweging zich koest houdt.
Waar de oude serie de neiging had om terug te vallen op fabrieksmatig formulewerk, dwingt regisseur Arne Toonen de klassieke Baantjer-bril af te zetten. In Baantjer het begin zijn de personages bonter en is de sfeer uitbundiger. De 34-jarige regisseur bewees zich eerder al met frisse zwarte komedies als Black Out (2012) en De Boskampi’s (2015). Hier kan Toonen zich vooral uitleven op de setting: een groezelig Amsterdam dat nog niet ten prooi is gevallen aan de excessen van het massatoerisme. Dit Amsterdam is vies, high en onstuimig.
Die wereld wordt bevolkt door lekker dik aangezette Mokumse karikaturen – met name Fedja van Huêt als schimmige orthopeed en Loes Luca als Montijns moeder leven zich met zichtbaar genoegen uit. Jammer alleen dat het de schrijvers op driekwart heet onder de voeten wordt en het verhaal vrij abrupt uit de bocht vliegt. Kroning en krakersrellen maken plotseling plaats voor Belgische maffia, corruptie en bankovervallen, maar waarom precies blijft de vraag.
Het is dan ook te hopen dat de Videoland-serie de toon van de eerste helft van Baantjer het begin vast weet te houden. Als nostalgie op zo’n levendige manier wordt aangevlogen, blijkt dat zelfs in een ietwat oubollig fenomeen nog best leven te krijgen is.
Deze recensie werd geschreven in het kader van Filmkrant Lab 2019, een trainingstraject voor jonge filmcritic.
