Andor

Sterke terugkeer naar het fascistische keizerrijk

  • Datum 23-11-2022
  • Auteur Karin Wolfs
  • Thema Thuiskijken
  • Gerelateerde Films Andor
  • Regie
    Toby HaynesBenjamin CaronSusanna White
    Te zien vanaf
    21-09-2022
    Land
    Verenigde Staten, 2022
  • Deel dit artikel

Andor

Na een periode waarin de nadruk in de Star Wars-saga lag op fantastische avonturen tegen veelal digitale achtergronden, keert Andor terug naar een in de realiteit gewortelde fascistische kern van het Keizerrijk.

Privé-bedrijfsbeveiligers die alleen personen met het juiste ID in een ommuurde vrijhandelszone toelaten. Een op relletjes drijvende senaat die niet langer functioneert als controleur van de macht. Autochtone Aldhani’s die uit hun ongerepte hooglanden worden verdreven naar een door het Keizerrijk aangewezen exploitatiegebied in het laagland, waar ze worden gedwongen ‘keizerlijke’ huizen en fabrieksbanen te vullen. Een gigantisch bureaucratisch bolwerk in de intergalactische hoofdstad Coruscant, waar gezichtsloze ambtenaren continu big data op afwijkingen scannen. Maar misschien wel het meest herkenbaar: klagen over de torenhoge parkeertarieven die je verplicht moet ophoesten om je ruimteschip op een landingsstrip ver buiten de stadsgrenzen te stallen, om van daar met een trage openbare shuttleverbinding naar het centrum te worden gehobbeld.

Het leven in de nieuwste twaalfdelige Star Wars-serie Andor lijkt verdacht veel op onze moderne wereld. En is verfrissend grimmig vergeleken bij de lichtverteerbare nostalgie-trips van de laatste jaren rond figuren als Boba Fett (vanaf 2021) en de Mandalorian (vanaf 2019).

Andor draait om de opportunistische dief Cassian Andor, vertolkt door de Mexicaanse acteur Diego Luna, die voor het eerst opdook als piloot en spion in de speelfilm Rogue One (2016). Deze twaalfdelige serie is daar weer een prequel op; de opnames voor een tweede seizoen zijn inmiddels gestart.

De gezichtsbepalende makers achter Andor zijn de drie broers Gilroy, die hun sporen verdienden met psychologische actiethrillers als de Bourne-trilogie (2004-07) en Nightcrawler (2014). Tony Gilroy was al coscenarist van Rogue One (2016), een credit die hij verdiende nadat hij en zijn broer, editor John Gilroy, de problematische productie met stevige inhoudelijke ingrepen van de ondergang redden. Zo kreeg Tony voor Andor het showrunnerschap in handen: hij bedacht de serie en werkte het scenario voor vijf afleveringen uit, broer Dan Gilroy tekende voor nog eens drie afleveringen en John werd de belangrijkste editor voor de serie.

De Gilroy-broers geven hun visitekaartje af in de naar Blade Runner (1982) verwijzende nachtelijke openingsscène op een regenachtige planeet, waar Andor in een bordeel op zoek gaat naar zijn verdwenen zusje, maar en passant een bewaker doodt. Dit wordt direct daarna gecontrasteerd met een knipoog naar Wall-E (2008), als we kennismaken met een roestige, stotterende droid genaamd B2EMO op een stortplaats van sloopafval, op Andors door mijnbouw afgegraven schuilplaneet Ferrix. Daarmee is de toon gezet: grimmig en tastbaar, met af en toe een kwinkslag.

Andor investeert in complexe personages, die in de eerste afleveringen als schaakstukken op het bord worden gezet. Dat bord is niet (zoals in The Mandalorian en The Book of Boba Fett) uit digitale StageCraft-decors opgetrokken, maar uit fysiek gebouwde sets en buitenopnames in onder meer de Schotse Hooglanden. Het geeft grond onder de voeten aan wat een stevige allegorie blijkt op een door en door commerciële controlestaat zonder menselijke maat, waarvan de leiders verblind zijn door de arrogantie van de macht. Andor richt zich op het grijze gebied waarin mensen uit verschillende lagen van die geoliede machine proberen te overleven, van allerlei achtergronden en met uiteenlopende agenda’s en accenten. Zelfs de fascisten – pofbroeken, laarzen, Duits klinkende namen – zijn inclusief.

Naast titelfiguur Andor, een opportunistische, voortvluchtige dief die deelneemt aan een verzetsactie omdat hij ervoor wordt betaald, zijn er minstens twee bovengemiddeld boeiende nieuwkomers. De verbeten, overambitieuze politie-inspecteur Syril Karn (Kyle Soller), die zich na een flater terugvindt als gewone burger in een anoniem flatgebouw bij zijn manipulatieve moeder, maar zint op revanche. En ook Luthen (Stellan Skarsgård) is een man met meerdere gezichten: die van ongrijpbare, anonieme financier van de rebellie en extravagante roofkunstverkoper in de sjieke hoofdstad. Verzet is in deze serie weinig heroïsch; eerder een kwestie van je handen vuil durven maken en afzien. Er is geen duidelijke scheidslijn tussen goed en kwaad: elk personage met enige bagage is ambigu. Iedereen – van hoog tot laag – zit in het systeem gevangen; de enige weg daaruit, leert Andor, ligt in samenwerking, vertrouwen en solidariteit. De personages worden niet zozeer geleid naar waar de plot hen brengt, maar lijken zelf aan het schaken te slaan met hun lot. Dat maakt Andor behalve onvoorspelbaar en razend spannend, ook tot een buitengewoon intrinsiek geïnspireerde wereld binnen het Star Wars-imperium. Hasta la proxima!


Andor is te zien op Disney+ (VoD).