Blade Runner – The Final Cut

Na de originele versie uit 1982 en de director’s cut uit 1992 is er nu de final cut van Ridley Scotts Blade Runner. Alle versies worden verzameld in de ‘ultimate collector’s edition’, maar er is nog geen einde in zicht.

De nieuwe ‘ultimate collector’s edition’ van Blade Runner biedt voor wie de film niet eerder zag twee grote hordes. Ten eerste het feit dat de invloed van de film zo groot is geweest dat hij nooit zo origineel en imponerend kan zijn als toen hij in 1982 voor het eerst werd uitgebracht. Het inktzwarte toekomstbeeld dat de film biedt draait om nog altijd relevante onderwerpen: het klimaat (de film speelt in het Los Angeles van 2019, geplaagd door een constante zure regen), migratie (het rokerige straatbeeld vermengt Amerikaanse en Aziatische elementen) en met name identiteit.

De film draait om een groep replicanten, mensachtige robots met een levensspanne van vier jaar, die in opstand komen tegen hun sterfelijkheid. ‘Blade runner’ Rick Deckard (Harrison Ford) wordt belast met hun ‘pensionering’ (lees: liquidatie), een opdracht die existentiële vragen over de menselijke aard oproept als hij verliefd wordt op replicant Rachael. Meer nog dan de thematiek biedt ook de esthetiek van de film geen verrassing meer voor de moderne kijker, zo’n grote invloed heeft het gehad. Niet alleen op sciencefiction maar ook ver daarbuiten, van anime tot reclamefilmpjes, van videoclips tot de modewereld.

Curiosum
Het tweede en grotere probleem waar de nieuwe kijker op stuit is welke van de vijf versies die de box biedt als eerste bekeken moet worden. Eén van de twee ‘originele versies’ (Amerikaans en internationaal), waarin de originele visie van regisseur Ridley Scott op last van de studio werd verwaterd met een voice-over en een kunstmatig happy end? De ‘workprint-versie’, een onaf curiosum dat in 1991 per ongeluk vertoond werd en de publieksroep om de originele versie aanstookte? Misschien de resulterende director’s cut uit 1992, waarin de studiobemoeienis ongedaan werd gemaakt en Scott een droomscène invoegde die sterker impliceerde dat Deckard zelf ook een replicant is? Of toch de nieuwe final cut, zeg maar de director’s cut van de director’s cut en opvallend genoeg de kortste versie van de film?

Gezien de naam zou de ‘final cut’ het meest logisch zijn. Voor deze ‘definitieve’ versie kon Scott eindelijk de puntjes op alle i’s zetten — met de eerdere director’s cut had hij, ironisch genoeg, weinig van doen. Veel effecten werden opgeschoond, bloopers en continuïteitsfouten opgelost. Er werden zelfs nieuwe opnamen gemaakt van actrice Joanna Cassidy en de zoon van Harrison Ford om enkele zeer storende beeldfouten te corrigeren.

Lichtvoetig
Naast al deze officiële versies biedt de box bovendien nog een semi-officiële zesde versie van Blade Runner. De drieëneenhalf uur durende ‘making of’ Dangerous Days geeft een uitgebreid beeld van het maken van de film, met ongekend eerlijk commentaar van de cast en crew. Hierbij werden ter illustratie vaak geen beelden uit de film, maar uit de archieven opgediepte, ongebruikte takes getoond. Bovendien staan er ruim 45 minuten aan verwijderde of (vooral) alternatieve scènes op de schijf, opvallend genoeg gemonteerd tot een min of meer coherent geheel.

Vooral de verwijderde scènes bieden interessante inzichten in wat de film ook had kunnen zijn. Sommigen hiervan, met name twee gesprekken van Deckard met een collega-‘blade runner’, hebben een lichtvoetige toon die de film zelf node mist. Anderen benadrukken de noir-invloeden die ook door de voice-over versterkt werden, bijvoorbeeld een onderonsje tussen Deckard en een barman. Op internet circuleren al enkele jaren hybride ‘fan edits’ van de film, waarin meestal de voice-over blijft en het happy end er uit gaat. Met de berg aan nieuw materiaal die deze box biedt, ontstaat de mogelijkheid voor ingrijpender fanversies. Ongetwijfeld is er dan in 2019, het jaar waarin de film speelt, genoeg materiaal voor weer een nieuwe uitgave.