A TOUTE VITESSE

Als je jong bent draait alles om liefde en vriendschap. Groots en meeslepend wil je leven, maar de realiteit is vaak anders. In A toute vitesse, het debuut van de jonge Franse regisseur/acteur Gaël Morel (24), worstelen een viertal adolescenten met ontluikende liefdes, homo-erotische ervaringen en verloren vriendschappen. Aan maatschappelijke betrokkenheid en beweeglijkheid geen gebrek, maar als kijker weet je nooit waar Morel naar toe wil.

De adolescentie vormt de laatste tijd een zeer geliefde inspiratiebron voor Franse regisseurs. Recent worstelden bijvoorbeeld een broer en zus met elkaar en zichzelf in Nénette et Boni, een jonge vrouw werd volwassen in Chacun cherche son chat, een andere jonge vrouw zocht haar plaats in de samenleving in En avoir (ou pas). Regisseur Gaël Morel heeft zijn inspiratie echter vooral opgedaan bij zijn grote voorbeeld André Téchiné. Morel speelde twee jaar geleden de hoofdrol in Téchiné’s scholieren-drama Les roseaux sauvages en hij stak hierbij kennelijk voldoende op om de grote stap naar een eigen film te wagen. Wat Téchiné in de praktijk voor hem betekende, dat deed François Truffaut op het filmtheoretische vlak.
Volgens een in de persmap bijgevoegd interview is het lezen van Truffauts artikelen de doorslaggevende aanzet geweest om zelf te gaan regisseren. Het gaat te ver om Morel meteen in de traditie van deze twee illustere voorgangers te plaatsen. Op visueel gebied heeft hij duidelijk zijn ogen goed de kost gegeven bij Téchiné: alles in A toute vitesse oogt kleurrijk en het ziet er goed verzorgd uit. Van de scherpe dialogen en de soepele verhaallijnen, waarmee Truffaut naam heeft gemaakt, is Morel echter nog ver verwijderd.

Zijsprongen
Zonder nu te stellen dat het scenario van alle kanten rammelt, is er toch sprake van een weinig coherent geheel. Het belangrijkste probleem is dat een centraal personage ontbreekt. In het begin van de film lijkt dat de uit de Noord-Afrika afkomstige Samir te zijn. In de openingsscènes wordt zijn geliefde Rick onder onduidelijke omstandigheden doodgeschoten, maar meteen daarna verdwijnt Samir tijdelijk uit beeld. We volgen Samirs toekomstige vriend, de jonge schrijver Quentin. Hij heeft net een roman gepubliceerd, heeft een aantrekkelijke vriendin en is hecht bevriend met de stoere Jimmy, waar hij al sinds zijn jeugd mee optrekt. Nadat hij voor zijn carrière als schrijver naar Parijs moet verhuizen, maakt het verhaal weer een zijsprong en gaat het om de ontluikende liefde tussen Jimmy en Quentins vriendin Julie.
Het verhaal hangt dus eigenlijk van de zijsprongen aan elkaar, waarbij de jongelui elkaar voornamelijk ontmoeten op feestjes, bij elkaar thuis of in het bos. Aan het eind van de film komt het tot een aantal heftige confrontaties tussen de vrienden onderling. Hoewel de regisseur zelf vreemd genoeg van een open einde spreekt, is er op dat moment aan een aantal idealen definitief een einde gekomen.

Subcultuur
A toute vitesse is typisch zo’n debuutfilm waarbij de regisseur teveel tegelijk wil laten zien. Morel doet een gedurfde poging om een aantal actuele themaþs aan de orde te stellen, met de nadruk op de positie van de tweede generatie Maghreb-jongeren in Frankrijk. De subcultuur van de jonge immigranten, waarin rapmuziek, lichamelijkheid en trots een belangrijke rol spelen, is zichtbaar en voelbaar op de achtergrond aanwezig. Maar omdat de leefwereld van deze groep te weinig wordt uitgediept blijft er toch een onbevredigend gevoel achter. Een ander thema dat onvolledig aan bod komt is de homoseksualiteit van Samir, die door Quentin onbegrepen wordt. Samir worstelt in het begin met de herinnering aan zijn verloren minnaar, valt daarna voor Quentin en onderneemt tot slot een onbezonnen daad, die nergens in het verhaal plausibel wordt gemaakt.
Het probleem is niet dat Morel een pretentieus of geforceerd beeld schetst van zijn zoekende generatiegenoten. De personages zijn ondanks de tekortkomingen in het scenario geloofwaardig en zelfs sympathiek. Het ontbreekt hem voorlopig vooral aan gevoel voor opbouw en timing. De heftige uitbarstingen, zoals de knokpartij waarbij Jimmy in elkaar wordt geslagen, komen meestal volslagen uit de lucht vallen en de verschillende emotioneel geladen momenten zijn onvoldoende afgerond. Wat een aanstekelijk en eigentijds drama had kunnen opleveren, verzandt helaas door het richtingloze enthousiasme van de maker.

François Stienen