Rebecca Zlotowski over An Easy Girl
‘Als je een schoonheid op de Croisette wilt zijn, dan kan dat’
Deze sprankelende, gelaagde film dreigde even aan Nederland voorbij te gaan. Gelukkig redt Netflix Rebecca Zlotowski’s An Easy Girl van de ondergang, want daar is de film vanaf 13 augustus te zien. Dit is een film over lust, wijsheid en eigengereidheid. Een film die speelt met clichés over schoonheid, ze uitdaagt, ontwapent en opnieuw bewapent. Met in de hoofdrol een vrouw die in 2010 plotseling in de Franse media opdook, de Algerijnse Zahia Dehar. Zlotowski: “Ik was bang dat er een hele zwerm socialites om haar heen zou hangen.”
In 2010 raakten de Franse media kortstondig geobsedeerd door een jonge vrouw. Twee voetballers van het nationaal elftal, Karim Benzema en Franck Ribéry, zouden betaald hebben voor seks met de toen nog onbekende Zahia Dehar. De vrouw was weliswaar ouder dan vijftien, de leeftijd waarop je in Frankrijk seksueel als meerderjarig wordt beschouwd, maar jonger dan achttien, de leeftijdsgrens voor betaalde seks.
Vanzelfsprekend verschenen al snel foto’s van de vrouw die toen nog Zahia D. werd genoemd, maar na een interview met Paris Match in mei 2010 bekend werd onder haar volledige naam. Eind januari 2014 werden de voetballers vrijgesproken omdat ze niet op de hoogte zouden zijn geweest van haar minderjarigheid. Vijf andere verdachten werden wel veroordeeld. Dehar kreeg de bijnaam la scandaleuse, maar wist de zaak toch in haar voordeel te keren. Ze stond model voor kunstenaars Pierre et Gilles en couturier Karl Lagerfeld en begon lingerie te ontwerpen.
Het is deze Zahia Dehar die zich enige tijd later meldde bij de Franse filmmaker Rebecca Zlotowski, in cinefiele kring bekend vanwege haar films Belle epine (2010) en Planetarium (2016). Samen maakten ze An Easy Girl (Une fille facile), vanaf 13 augustus op Netflix te zien, een film die speelt met het cliché van schoonheid en de vooroordelen die mensen zichzelf daarover hebben aangeleerd. Net als in Zlotowski’s eerdere films zijn de hoofdrollen voor vrouwen die zich niet laten vertellen hoe ze zich moeten gedragen, ook al zijn ze misschien nog niet allemaal even zelfverzekerd en zelfbewust als Sofia, de rol die Dehar in An Easy Girl speelt. Sofia is een nicht van de zestienjarige Naïma (Mina Farid), die met haar moeder in Cannes woont. Sofia heeft duidelijk al wat meer gezien van de wereld, maar ze laat het aan Naïma om deze zomer de koers van hun avontuur te bepalen. Ze komen terecht op het luxe jacht van Philippe en Andres, twee mannen van rond de dertig.
Het is makkelijk om te missen wat An Easy Girl eigenlijk doet en wat de film zo bijzonder maakt. Sofia’s verschijning, of eigenlijk die van Dehar, roept in combinatie met het geld van de twee mannen meteen associaties op met golddigging en oppervlakkigheid. Sofia weet dit. Ze kiest heel bewust voor haar archetypische verschijning, zoals Zlotowski die hieronder noemt, en speelt ermee. Je kunt denken dat Dehars keuze om contact te leggen met Zlotowski een behoefte verraadt om de wereld te laten weten dat ze niet dom is, maar dan mis je het punt. Zowel haar als Zlotowski is het erom te doen dat de macht volledig in Sofia’s handen ligt. Niet zozeer de macht om de mannen, zoals men dan zegt, om haar vinger te winden. Maar de macht om te kiezen hoe ze zich aan de wereld presenteert en de vrijheid om haar eigen koers te bepalen.
An Easy Girl heeft een meta-blik omdat de film speelt met clichés, ze uitdaagt, ontwapent en tot een nieuw, rijker, gelaagder perspectief komt. De film voelt verwant aan Breakfast at Tiffany’s (Blake Edwards, 1961) in die zin dat die ook over de vrijheid van z’n vrouwelijke hoofdpersonage in een benepen wereld gaat – en ook daar heb je die luxe mise-en-scène en de zweem van prostitutie – maar Zlotowski’s film is meer vrijgevochten en eigentijds. We spraken Rebecca Zlotowksi in 2019 samen met een aantal collega’s in Cannes.
Hoe begon uw samenwerking met Zahia Dehar? “Zij is de oorsprong van mijn verlangen om deze film te maken. Je hebt altijd verschillende lijnen die je naar een film brengen. Voor mij is dat de behoefte om iets heel persoonlijks en iets heel eigentijds te maken. Als ik een onderwerp vind dat intiem voelt, maar doordat het zo politiek is ook voor anderen intiem zou kunnen zijn, kan ik beginnen. Ik had vaag al wel een verhaal over twee jonge vrouwen aan de Rivièra in m’n hoofd, die twee rijke mannen leren kennen, tussen wie een sensuele verhouding groeit waarin dingen als macht en dominantie spelen. De wens om daar iets mee te doen, heb ik tegen mezelf ooit uitgesproken maar vervolgens heb ik dat idee weggestopt. Toen Zahia me benaderde kreeg het idee vaste vorm. Omdat ze voor mij iets heel speciaals heeft. Het is de nevenschikking van een heel eigentijds, cultureel verschijnsel als de Kardashians – iets dat ver staat van hoe ik zelf ik zelf in de wereld sta – en een volstrekt eigen stem. Die combinatie creëerde voor mij een heel nieuwe filmische verbeelding. Zo werd de film geboren.”
Hoe beleefde u zelf het schandaal dat in 2010 in de media ontstond? “Ik was er toen niet bijzonder in geïnteresseerd. Het gebeurde gewoon. Het was overal om me heen. Mijn intuïtie was sympathie voor Zahia. Ik voel altijd tederheid voor de mannen en vrouwen waar de meeste mensen een hekel aan hebben. Lang geleden zag ik Fury van Fritz Lang, over een massa die iemand wil lynchen. Mensen van wie je al die gezichten in de rechtszaal ziet. De verbetenheid op die gezichten, de bloeddorst van die mensen is me altijd bijgebleven. Dat beeld fungeert als een waarschuwing aan mezelf: nooit wil ik deel zijn van de groep die lyncht en veroordeelt, nooit wil ik tussen die gezichten staan. Dus ik voelde in 2010 liefde en tederheid voor deze Algerijnse vrouw. Ik was stomverbaasd toen ze contact met me opnam en mijn werk bleek te kennen. Ze kon dus haar carrière als escort omarmen én een supercinefiel zijn die mijn werk kent.”
Hoe nam ze contact op? “Via Instagram. Half bizar en half hoe dingen tegenwoordig nou eenmaal werken. En waarom niet? Ik was bang dat er een hele zwerm socialites om haar heen zou hangen, maar ze had helemaal geen entourage en ze was totaal niet geobsedeerd door haar imago. Daar was ik bang voor omdat ik een enorme control freak ben. Als ik een film maak wil ik alles in de hand hebben. Maar dat imago was dus geen punt.
“Ze wilde niet zomaar een andere rol spelen, de rol die haar publieke imago moest corrigeren of zo. Nee. Hoe ze in de film is, ligt dicht bij hoe ze in werkelijkheid is. Het volstrekt eigentijdse is dat ze haar eigen cliché omarmt, haar eigen archetype – en dat maakt het zo heerlijk Frans – en dat we verhalen over empowerment kunnen maken die nou eens niet simplistisch zijn, waarbij alle morele polen duidelijk te onderscheiden zijn. Nee. Als je een schoonheid op de Croisette wilt zijn, dan kan dat. Zij houdt ervan om zo te zijn. Ik hou er ook van. Het hoort bij de fantasie die ik over film en cinefilie heb: die droom om te kunnen zijn wie je wilt zijn. Die complexiteit en gelaagdheid geldt ook voor de mannen in de film. Ik kijk naar mannen zoals ik naar vrouwen kijk: ik wil ze recht doen. De mannen moesten dus niet het cliché zijn van oude, rijke, viezige kerels die vrouwen slecht behandelen. Ze moesten net zo verleidelijk en gevoelig zijn. Ze moesten zijn zoals het paradoxale personage in De anarchistische bankier van Pessoa: een man die geld veracht maar er z’n vak van heeft gemaakt, terwijl hij zichzelf nog steeds als anarchist beschouwt.”
Uw film is dus een commentaar op de reductionistische strategie die films vaak gebruiken om personages te simplificeren? “Deze blik staat inderdaad voor een vorm van waarheid. Gisteren probeerde ik een vrouwelijke filmmaker te bedenken die subversieve vrouwen laat zien, ultraseksuele vrouwen met een agressieve schoonheid. Maar het zijn altijd mannen die vrouwen zo laten zien. Met sensualiteit, met mysterie, met opwinding, met angst. Ik ben zelf ook een product van die blik. Ik heb die films ook gezien. Ik kon geen vrouwelijke filmmaker bedenken die dat doet. Terwijl we als makers die archetypes van vrouwen kunnen gebruiken om mee te spelen. Niet de stereotypes. Er is een verschil tussen de essentie van een stereotype gebruiken en van een personage een stereotype maken. Die grens is flinterdun, dat weet ik, en daarom is dit soms een lastig vak. Zahia is de verpersoonlijking van die rijke blik. Als ze praat hoor je het plezier dat ze beleeft omdat ze deel uitmaakt van het avontuur van de film, van het avontuur dat ze van haar leven maakt.”
Waarom was de locatie zo belangrijk? “Je weet waarom Cannes zo belangrijk is. Dit is een eiland. De hele fantasie waar Cannes in films voor staat. De manier waarop de jongens flirten in Pierrot le fou. De films van Pietro Germi. La fille à la valise van, hoe heet ‘ie?, Zurlini. Valerio Zurlini. De Méditerranée is verbonden met wie ik ben. Mijn hart, mijn cultuur. Mijn lieve tante Nelly woonde lange tijd in Nice en ik bracht mijn zomers aan deze zee door. Ik ben de dochter van immigranten. Mijn ouders bezaten niets toen ik klein was. Ik was gek op het kijken naar de levens van rijke mensen. Dat is ook wat me naar de cinema heeft gebracht: kunnen kijken naar de levens van rijke mensen. Het heeft lang geduurd voordat ik een film van de Dardennes zag, of een Ken Loach. Ik was toen helemaal niet bezig met armoede.”
Dat miljoenenjacht was dus ook tamelijk essentieel. “Het is niet zo duur om te huren en we hebben er maar één weekend op hoeven filmen. Weet je, het cruciale beeld achter de film was eigenlijk een vraag. Wie is de obscene figuur? Degene die een flinterdun jurkje draagt en verleidt of degene die elke dag op het achterdek van z’n miljoenenjacht luncht terwijl al die mensen zich vergapen aan een boot waarvan ze nooit ook maar het kleinste deel zullen bezitten? Ik hou van zulke vragen. Maar weet je wat? Die mensen die langs wandelen, kiezen ervoor om dat te doen. Voor hen is dát een ritueel, voor hen is dát de vakantie. Ik wil maar zeggen, probeer voorbij eerste indrukken te kijken en probeer gemakkelijke conclusies te vermijden. Je moet jezelf daaraan blijven herinneren.”