San Sebastian Film Festival 2023, blog 2

Oude meesters en jong talent op Filmfestival San Sebastian 2023.

Het begin van het festival had meteen iets weemoedigs. Het was feestelijk omdat het festival opende met The Boy and the Heron (Kimitachi wa do ikiru ka) van Hayao Miyazaki. Tegelijk weten we eigenlijk allemaal dat dit zijn laatste filmproductie is. De 84-jarige animator van klassiekers als Spirited Away, Ponyo on the Cliff by the Sea en The Wind Rises kondigde immers in 2013 bij de première van laatstgenoemde film zijn pensioen al aan.

In The Boy and the Heron is het nog een keer genieten van zijn klassieke onnavolgbare stijl. De film zal ook tijdens Film Fest Gent te zien zijn en opent op 25 oktober het Imagine Fantastic Film Festival in Amsterdam.

Kitty Greens debuut The Assistent sloeg in 2020 in als een bom. Een ijzersterk drama over de genderongelijkheid op de werkvloer van een bedrijf in de entertainmentindustrie. Met haar inkijk in het seksistische machtssysteem en vooral de zwijgcultuur eromheen was ze de tijd vooruit. In Greens nieuwe film The Royal Hotel komen twee Canadese studentes onverwacht in het Australische achterland terecht. Ze moeten voor een paar weken een ruige bar runnen, in een meer dan toxische mannenwereld. Er ontstaat een spel van overleven en grenzen stellen. Het knappe in deze film is dat Green voldoende balans en nuance aan het ogenschijnlijk overzichtelijke plot weet mee te geven. Het lijkt allemaal gewelddadiger dan het is, en de vrouwen zijn niet direct allemaal slachtoffer. “Ik heb genoeg geweld tegen vrouwen gezien in films en ik wilde het anders doen, ook humor gebruiken”, aldus Green op de persconferentie. Het belangrijkste dat ze wil meegeven is dat The Royal Hotel veel meer een provocatieve film is. Ondanks de ruwheid, het geweld en de dreiging. The Assistent beschouwt de regisseur als veel donkerder en negatiever. Nu zocht ze naar meer lichtheid. De les is ook dat grenzen stellen op het ruwe platteland vaak minder moeilijk blijkt dan in een stedelijke werkomgeving.

All Dirt Roads Taste of Salt heet Raven Jacksons prachtig poëtische eerste film, een debuut met allure. Van oorsprong een dichter en fotograaf uit Tennessee met een kunstopleiding in New York, toont Jackson in een lyrisch en veelkleurig portret het leven van een zwarte vrouw op het platteland van Mississippi. Op locatie gedraaid op 35mm en met steun van het productieteam van het Oscar-winnende Moonlight. Dat zie je eraan af. Een prachtig verbeelde ode aan de natuur en het leven, water, aarde, landschappen, sfeer, alles komt samen in deze beeldenpoëzie zonder een duidelijke narratieve lijn. Menselijke relaties en de relatie met de natuur gaan fluïde in elkaar over en zo vervloeit ook de tijd. Het vrouw zijn, van kind naar moederschap, een ode aan het aardse, natuurlijke leven. In de verte voel je inspiratie van Tarkovski of Lav Diaz. Al moet ik ook een beetje oppassen met mijn enthousiasme. Claire Denis en de rest van de jury hebben deze productie in San Sebastian geheel gepasseerd.

Dat gold niet voor A Journey in Spring. Deze kleine, sympathieke film van het debuterende Taiwanese duo Tzu-Hui Peng en Ping-Wen Wang kreeg de Zilveren Schelp voor Beste Regie. Aanvankelijk denk je terecht te zijn gekomen in een nieuwe Kim Ki-duk. Het verhaal handelt over een wat oudere, ruzieachtige man die zijn dode vrouw in een vriezer verstopt. Maar al snel neemt de film een meer poëtische wending en word je geconfronteerd met de herinneringen aan het zware maar ook liefdevolle verleden van het oude stel.

Echt weemoedig werd het filmfestival op het einde met slotfilm Cerrar los ojos (Close Your Eyes), de laatste film van Victor Erice. Uit handen van actrice Anna Torrent kreeg hij vooraf een speciale prijs uitgereikt op de plek waar het allemaal begon, het wonderschone Victoria Eugenia theater. Precies vijftig jaar geleden debuteerde Erice daar met De geest van de bijenkorf (El espiritu de la colmena) met diezelfde Anna Torrent als klein meisje in een dragende rol. De film won meteen de hoofdprijs. Voor even kwamen geschiedenis, emotie, film en poëzie hier samen. Close Your Eyes is cinema van het hoogste niveau. Op het eerste gezicht een verhaal over een acteur die tijdens de filmopnamen verdwijnt, letterlijk uit beeld, spoorloos. Hoewel zijn lichaam nooit werd gevonden, gaat men ervan uit dat hij is verongelukt bij de rotsachtige kust.

In wezen is het een persoonlijk portret over vriendschap, ouderdom, getekend zijn door de tijd, verlies, verdriet, eenzaamheid, herinnering, alcohol, geheugenverlies, verhalen vertellen en vooral de kracht en poëzie van de cinema. Na Cannes werd er door sommigen gehoopt en geschreven dat een frisse Erice op zijn 84e mogelijk nog een doorstart zou maken. Na deze onvergetelijke avond in San Sebastian denk ik dat dit ijdele hoop is. Daarvoor is Victor Erice te veel een enigmatische dichter binnen de cinemawereld.