Freeze Frame #36

Regisseur Shady El-Hamus (De libi, Forever Rich, Crypto Boy) brengt maandelijks een ode aan een bijzondere filmscène. Deze keer: een pijnlijk moment in Le gamin au vélo.

Je hoort wel eens dat mensen film als escapisme zien, dat het kijken van een film je even uit de misère van alledag kan trekken. Vaak gaat het dan over grote Amerikaanse blockbusters – films die het puur van hun amusementswaarde moeten hebben – maar ik voel de laatste tijd vooral de behoefte om films te zien die het hart verwarmen en me herinneren aan de goedheid van de mens. Verhalen die een veilig en hoopvol onderkomen kunnen bieden, een tijdelijk toevluchtsoord, ver weg van de harde wereld van vandaag de dag.

Het jongetje uit Le gamin au vélo van de gebroeders Dardenne is me sinds ik de film in 2011 in de bioscoop zag altijd bijgebleven. Ik weet nog dat er werd geschreven dat het voor de Dardennes’ doen zo’n zachte, warme film was, wat klopt, en toch past hij perfect in hun indrukwekkend humane oeuvre.

Hoofdpersonage Cyril is bijna twaalf. Zijn moeder leeft niet meer en zijn vader heeft hem ‘tijdelijk’ achtergelaten in een tehuis. Tijdelijk duurt inmiddels alweer een paar maanden, maar Cyril gelooft heilig in zijn vader, zoals kinderen tot een bepaalde leeftijd nou eenmaal doen. Cyril is zijn fiets kwijt en al snel blijkt dat zijn vader die verpatst heeft om schulden af te lossen. Het blijkt niet het enige waar zijn vader over gelogen heeft, hij ontloopt zijn zoon en lijkt te denken dat die hem op den duur wel zal vergeten.

Gelukkig is daar Samantha, de vriendelijke kapster met wie Cyril per toeval in contact komt en aan wie hij zich direct vastklampt. Zij ziet, zoals wij als kijker zien, dat Cyril dringend liefde nodig heeft. Ze vindt zijn fiets voor hem terug en neemt hem in de weekenden bij haar in huis. Het geeft hoop en tegelijk voel je hoe glibberig het oppervlak waarop Cyril zich begeeft nog is – hij kan elk moment onderuit gaan. Niet zo gek voor een jongen die geen vaste basis heeft gekend en nooit onvoorwaardelijke liefde heeft kunnen krijgen van ouders die op hun beurt waarschijnlijk ook nooit onvoorwaardelijke liefde hebben kunnen krijgen. Zo gaat generatie op generatie onderuit, als een reeks dominostenen, totdat er iemand als Samantha langskomt en de keten doorbreekt.

Je gunt iedereen een Samantha. Cyril is echter lange tijd verblind door vaderliefde. In een scène zoekt hij zijn vader onverwachts op in het restaurant waar hij werkt. Vader zit niet op zijn zoon te wachten, dat voel je, maar Cyril ziet het niet en is vooral blij om eindelijk tijd met zijn vader door te brengen. Er is een beeld dat de hele problematische relatie samenvat: Cyril staat met twee pollepels in grote pannen te roeren, dolgelukkig, terwijl zijn vader er wat ongemakkelijk bij staat. Het is zo pijnlijk om te zien, omdat je weet dat deze jongen van deze man nooit zal krijgen wat hij nodig heeft.

Veel kinderen worden verwaarloosd, soms door het falen van ouders, soms door externe omstandigheden als een oorlog. Tragisch genoeg blijkt schade die zo vroeg in het leven al wordt opgelopen moeizaam te herstellen. In het geval van Cyril hoop je dat de onbaatzuchtige liefde van Samantha niet te laat komt. Je hoopt dat hij met haar steun de kracht vindt om in zichzelf te gaan geloven om op die manier uit te groeien tot een zelfverzekerde en krachtige volwassen man. Het mooie aan de film is dat de gebroeders Dardenne je aan het aan het einde genoeg reden geven om te geloven dat het goedkomt, en je achterlaten met een beetje meer geloof in de goedheid van de mens. Geen overbodige luxe.