Dansplaining #41

Dan Hassler-Forest zoekt als de Indiana Jones van de filmwetenschappen naar verborgen betekenissen en geheime kamers van de filmgeschiedenis.

Deze maand verschijnt eindelijk Furiosa in de filmtheaters: de langverwachte opvolger van regisseur George Millers alweer negen jaar oude actiemeesterwerk Mad Max: Fury Road. Toch is het geen vervolgfilm. Furiosa is een ‘prequel’ die zich juist jaren eerder afspeelt, met de veel jongere Anya Taylor-Joy in de rol die Charlize Theron in de eerdere film speelde.

We zien dit steeds vaker: vorig jaar werd de Hunger Games-franchise nieuw leven ingeblazen met een nieuwe film over de jonge jaren van President Snow en zagen we in Godzilla Minus One wat er voorafging aan de klassieke film uit 1955. In juni wacht ons intussen het tweede seizoen van Game of Thrones-prequelserie House of the Dragon en zal Mufasa: The Lion King de jonge jaren van de geliefde leeuwenkoning in beeld brengen. Sinds wanneer willen we zo graag weten wat er voorafging aan het verhaal dat we al kennen?

Helemaal nieuw is het zeker niet. In de oudheid werden er regelmatig nieuwe verhalen verzonnen over de oorsprong van mythologische personages. In de twintigste eeuw was het dan ook een fenomeen dat we vooral in sciencefiction en fantasy-literatuur tegenkwamen.

Pas in de jaren zeventig werd de term voor het eerst gebruikt om films aan te duiden: in The Godfather: Part II schakelde Coppola heen en weer tussen de jonge jaren van Vito Corleone en het latere leven van zijn zoon, terwijl Butch and Sundance: The Early Days in de prequel-vorm een manier vond om tóch voort te borduren op een succesfilm die eindigde met de dood van hoofdpersonen.

Met het commerciële succes van de nieuwe Star Wars-trilogie raakte de prequel als filmfenomeen in een stroomversnelling. Die films lieten zien dat een verhaalwereld in allerlei richtingen uitgebouwd kan worden om zo steeds meer lagen aan te bieden die via andere media verder ontwikkeld en verkend konden worden. Naarmate grote entertainment-franchises steeds meer de overhand kregen in Hollywood, zagen we dan ook steeds vaker prequels verschijnen, van Prometheus en Oz: The Great and Powerful tot Mamma Mia! Here We Go Again en de recente kersthit Wonka. “Prequels suck!”, is inmiddels dan ook een veelgehoorde uiting van ergernis over deze trend.

Maar waar de prequel doorgaans weinig meer te bieden heeft dan het herkauwen van vertrouwde elementen die leiden tot een afloop die al bij voorbaat vaststaat, zijn er ook altijd filmmakers geweest die het prequel-format gebruikten om juist nieuwe wegen in te slaan. Zo wist David Lynch van zijn Twin Peaks-prequel Fire Walk With Me een ervaring te maken die juist een heel andere lading gaf aan de geliefde tv-serie. Hopelijk is Furiosa ook zo’n uitzondering die de regel bevestigt.