Dansplaining #21

Dan Hassler-Forest zoekt als de Indiana Jones van de filmwetenschappen naar de verborgen betekenissen en geheime kamers van de cinema.

Elvis leeft! Wie deze zomer de nieuwe biopic over The King gaat zien, wordt weggeblazen door de manier waarop de jonge Austin Butler deze legende nieuw leven inblaast. Wat je verder ook vindt van regisseur Baz ‘Meer is Meer’ Luhrmann, de kracht van de film schuilt bovenal in de ouderwetse virtuositeit van een geboren performer die niet alleen het charisma van een filmster heeft, maar ook nog écht kan zingen en dansen.

Elvis bedient daarmee een filmpubliek dat snakt naar de magie die klassieke musicals en actiefilms ooit boden: het pure genot van getrainde artiesten die voor het oog van de camera schijnbaar onmogelijke staaltjes vertonen.

Beide genres zijn sinds de opkomst van digitale film nogal in verval geraakt. Luhrmanns Moulin Rouge bracht in 2001 de musical terug naar het grote publiek, maar brak ook meteen met de traditie die het genre groot maakte. Waar de musical voorheen een podium bood voor de technische virtuositeit van getrainde zangers en dansers, gaf Luhrmann de hoofdrollen aan Nicole Kidman en Ewan McGregor – uitstekende acteurs, maar niet bepaald indrukwekkende dansers of zangers. Dit gebrek aan technische vaardigheden werd opgevangen door wervelende camerabewegingen en een razendsnelle montage, waardoor je als kijker niet echt kunt zien dat de acteurs iets doen wat ze eigenlijk niet kunnen.

Hetzelfde geldt in grote lijnen voor de hedendaagse actiefilm. Waar we in de jaren tachtig en negentig atletische krachtpatsers als Sylvester Stallone en Jean-Claude Van Damme onmogelijk lijkende stunts uit zagen voeren, zien we tegenwoordig vooral veel visuele effecten, waarbij de acteurs steeds vaker vervangen worden door digitale avatars.

Geen wonder dat Top Gun: Maverick wereldwijd de filmhit van het jaar aan het worden is. Niet alleen is het een film die een ouderwets degelijk verhaal vertelt, maar het zichtbare feit dat Tom Cruise ook echt een straaljager heeft leren besturen, geeft het visuele spektakel een heel andere lading.

Ook hier is het niet alleen een kwestie van technische virtuositeit bij de acteurs die je op het doek ziet: het is minstens zo belangrijk dat de filmmakers die acteurs ook de ruimte geven om te laten zien wat ze kunnen. In klassieke films als Singin’ in the Rain (1952), maar ook Saturday Night Fever (1977), mogen de acteurs als ze eenmaal beginnen te dansen hun virtuositeit in lange, ononderbroken takes etaleren.

De enige filmindustrie die dit nooit is vergeten, is Bollywood. Het wereldwijde succes van monsterhit RRR (2022) zit precies in het feit dat de film geen moment onbenut laat om te laten zien dat de hoofdrolspelers ook écht kunnen zingen, dansen en knokken. Laat het een lichtend voorbeeld zijn voor de rest van de wereld.