Focus: Nieuw platform voor Arabische film

Mahbas

Vrijdag lanceert het Arab Film Festival het filmplatform CMENA (Cinema Middle East & North Africa). De streamingsite wil met films ‘een eerlijk en genuanceerd beeld’ geven van het leven in de Arabische wereld. De lancering gaat vrijdag om 16.00 uur gepaard met een live-programma dat online kan worden bijgewoond.

De constatering is een open deur, maar wel waar: films uit Arabische landen moet je in de filmtheaters met een lantaarntje zoeken. Dat dat niet terecht is, bewijst sinds jaar en dag het Rotterdamse Arab Film Festival. Met een open blik kijkt dit festival naar sociale en culturele ontwikkelingen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Het doet dat met films, maar ook met debatten en gesprekken. Het doel is ‘het creëren van een open dialoog over kunst, mensenrechten, emancipatie en politieke vrijheid in Arabische landen’. Daarin slaagt het festival uitstekend. Iedereen die verder wil kijken dan nieuwsitems over het Midden-Oosten en Noord-Afrika is op het festival aan het goede adres. Waarbij het festival nadrukkelijk ook humoristische films niet vergeet.

Zoals veel filmfestivals sneuvelt dit voorjaar ook het Arab Film Festival en wordt het verschoven naar een latere datum. Jammer, maar niet getreurd, want met de oprichting van het online filmplatform CMENA maakt het festival de Arabische filmcultuur van het afgelopen decennium thuis toegankelijk. Als start staan op het platform 35 films, waarvan velen niet eerder in Nederland te zien zijn geweest. De films kunnen voor 3 euro per stuk worden bekeken.

Nawara

De eerste 35 titels geven een goed inzicht in de filmdiversiteit op het platform. Ook valt op dat veel documentaires en speelfilms gevoelige onderwerpen en taboes niet uit de weg gaan. Een kleine greep. De veelvuldig bekroonde Egyptische speelfilm Nawara (Hala Khalil) voert de kijker terug naar de verwachtingsvolle opwinding tijdens de Arabische Lente in 2011 in Egypte. Een twintigjarige schoonmaakster die in Caïro de schamele kost verdient, denkt dat met de demonstraties tegen het Moebarak-regime een beter leven voor ‘gewone’ Egyptenaren als zij in het verschiet ligt. Dat ze zich tragisch vergist, weten we inmiddels.

Ook in After the Battle (Yusri Nasrullah) speelt de Arabische Lente een grote rol. De speelfilm volgt een onnozele knul, die zich door het Egyptische regime laat misbruiken om met zijn paard op demonstranten op het Tahrirplein in te rijden en op ze in te hakken. Hij wordt om zijn brute optreden uitgespuwd door zijn omgeving en ontmoet enige tijd later een vrouw die demonstreerde op het plein. De ongemakkelijke ontmoeting leidt tot gedachten over schuld en vergeving. Valt de knul iets te verwijten of was hij een willoos slachtoffer van propaganda?

Veel films op CMENA gaan over onderdrukking en emancipatie van vrouwen. Schrijnend, maar ook een ode aan veerkracht, is I Am Nojoom, Age 10 and Divorced (Khadija Al-Salam). In de op het levensverhaal van de Jemenitische Nojoom Ali gebaseerde film probeert de door haar vader uitgehuwelijkte tienjarige (!) Nojoom via een rechtszaak te scheiden van haar brute man en zijn akelige familie. Regisseur Al-Salam weet waarover zij het heeft, want ook zij werd als (elfjarig) kind uitgehuwelijkt, waarna ze een lange strijd voerde om het huwelijk te laten ontbinden.

The Guest: Aleppo to Istanbul

Onvermijdelijk staan er veel films over de uitzichtloze Syrische tragedie op het platform. Zoals de Oscar-genomineerde documentaire For Sama (Waad Al-Kateab en Edward Watts), waarin een inwoner van Aleppo verslag doet aan haar nog ongeboren kind van de gruwelen om haar heen. De hartverscheurende film was eerder te zien in Nederland. Dat geldt niet voor de speelfilm The Guest: Aleppo to Istanbul (Andaç Haznedaroglu), over de barre vlucht van een oorlogsweeskind van Aleppo naar Istanboel. In de speelfilm Ladder to Damascus (Mohamad Malas) neemt een regisseur in Damascus een meisje dat worstelt met een dubbele persoonlijkheid onder zijn hoede. De stilte en rust waarin zij gedijt, worden doorbroken als de oorlog uitbreekt.

Andere bekende en onbekende films op het platform over de oorlog in Syrië zijn de documentaires Return to Homs (Talal Derki), The Amina Profile (Sophie Deraspe), A Memory in Khaki (Alfoz Tanjour) en Of Fathers and Sons (Talal Derki), en de speelfilms Four O’Clock at Paradise (Mohamed Abulaziz), Insyriated (Philippe van Leeuw), Fire (Muhammad Abdul Aziz) en Rain of Homs (Joud Said).

Dat Koerdische vrouwen het vechten niet aan mannen overlaten, is te zien in de speelfilm Girls of the Sun (Eva Husson). Daarin bereidt een Koerdisch vrouwenbataljon zich voor op een strijd met extremisten die hun stadje bezet hebben.

Naast ‘zware’ films zijn er luchtige, zoals de Libanese romantische komedie Mahbas (Sophie Boutros), over een Libanese vrouw die vanwege gebeurtenissen in het verleden Syriërs haat. De vrouw staat voor een dilemma als de familie van de minnaar van haar dochter Syrisch blijkt te zijn. De film is een statement tegen etnische vooroordelen en een pleidooi om niet in clichés over bevolkingsgroepen te blijven hangen.

Ook te zien op het platform is The Other Side of Hope, Aki Kaurismäki’s tragikomedie over het leven van een Syrische vluchteling in Helsinki. Geen sociaalrealisme, maar gortdroog, tegen absurdisme aan schurend drama van het soort waar Kaurismäki de absolute grootmeester in is.


De films op CMENA.nl zijn vanaf 19 maart beschikbaar. De livestream van het programma rond de lancering is vrijdag vanaf 16.00 uur via Facebook te volgen.