SOUNDS OF SAND

Marion Hänsels sounds of sand, over een barre tocht door de Afrikaanse woestijn, is een naïeve maar bij vlagen ook aangrijpende aanklacht tegen het ‘vergeten’ van Afrika.

Na de geboorte van zijn derde kind, dochter Shasha, vraagt de wanhopige Rahne (Isaka Sawadogo) zijn buurman om raad. Hij en zijn vrouw hebben al twee zoons; op een dochter zit hij niet te wachten. Het wordt alleen maar moeilijker om alle monden van water te voorzien — de putten in zijn Afrikaanse dorp staan al lange tijd leeg, en die uit de nabije omgeving worden ook één voor één uitgeput. ‘Als je haar zult verstikken, moet je het vannacht nog doen,’ raadt de buurman hem aan. Rahne knikt.
Zo opent Marion Hänsels sounds of sand. De dochter wordt uiteindelijk door haar moeder gered, maar de ambigue gevoelens van de vader blijven. En ook de droogte blijkt onvermijdelijk: een paar jaar later is het water op. De dorpsbewoners trekken naar het zuiden. Rahne, de dorpsleraar en de enige die in de stad heeft gestudeerd, besluit echter met zijn gezin oostwaarts te trekken, ondanks de burgeroorlog die daar woedt. Met zijn gezin, hun kleine kudde geiten en schapen en hun kameel Chamelle vertrekken ze voor een tocht door oneindige vlakten van rots en zand.

Rebellen
sounds of sand is onderdeel van een grote opleving van films over Afrika. Niet alleen vanuit Hollywood (hotel rwanda, catch a fire) maar ook vanuit Afrika zelf (daratt, bamako). Wáár in Afrika sounds of sand zich afspeelt wordt in de film (die werd opgenomen in Djibouti) niet duidelijk. De film gaat dan ook niet over een specifieke, echt bestaande situatie, maar over ‘Afrika’ als westers idee, het idee van het arme, verscheurde continent dat door ‘ons’ geholpen moet worden. Het idee dat Abderrahmane Sissako in bamako juist zo tegensprak. Dit wordt nog eens versterkt door het feit dat alle karakters Frans spreken (een overblijfsel van de literaire oorsprong van de film). De soms wat houterige dialogen voelen onnatuurlijk — zeker in het geval van de groepen rebellen waar het gezin onderweg mee wordt geconfronteerd.
Deze vrijblijvendheid ten opzichte van de werkelijkheid geeft regisseuse Hänsel (clouds: letters to my son) de vrijheid om alle drama’s waarmee Afrika, terecht of onterecht, wordt geassocieerd, over haar personages uit te storten. De droogte is maar het begin; in de loop van anderhalf uur film kruisen naast bovengenoemde rebellen ook corrupte militairen, kindsoldaten en aids het pad van Rahne en de zijnen.
Het maakt sounds of sand uiteindelijk vooral naïef, een derdewereldhulpfilm die niet kijkt naar de verantwoordelijkheden van het Westen maar appelleert aan ons medelijden. Dat de film in schaarse momenten toch aangrijpend is, komt vooral door de relatie tussen vader en dochter. Rahne en Shasha, op de dorre zandvlakte schuilend in de schaduw van hun kameel, zien hoog in de lucht een vliegtuig. "Kunnen zij ons ook zien?" vraagt het meisje. "Nee," antwoord Rahne, "volgens mij weten ze niet eens dat we bestaan."

Joost Broeren