RENDITION

Een Amerikaanse geheime dienst voert in rendition een Amerikaans staatsburger af naar het buitenland omdat hij daar zonder problemen gemarteld kan worden.

Veel Amerikanen zien rendition als een anti-Amerikaanse aanklacht van Hollywood, al lag de regie bij de Zuid-Afrikaanse Oscarwinnaar Gavin Hood (tsotsi). rendition heeft z’n zwakke plekken maar anti-Amerikaans is hij zeker niet. De film vermijdt juist eenvoudige beschuldigingen.
Anwar El-Ibrahimi (Omar Metwally) is een Egyptisch-Amerikaanse chemicus die van een werkbezoek aan Zuid-Afrika terugkeert naar de Verenigde Staten. De CIA weet dat iemand met de naam El-Ibrahimi informatie over het maken van explosieven doorspeelt aan terroristen en laat de man onderscheppen. En dan begint het vuile spel. El-Ibrahimi wordt niet zomaar gevangengezet. Hij wordt direct op een ander vliegtuig gezet naar een Noord-Afrikaans land en zijn vluchtgegevens worden gewist. Officieel is hij nooit in de VS aangekomen. De film draait vervolgens in essentie om twee mensen: El-Ibrahimi’s vrouw Isabelle (Reese Witherspoon) die op zoek gaat naar haar man, en CIA-analist Douglas Freeman (Jake Gyllenhaal) die geconfronteerd wordt met twijfelachtige verhoorpraktijken, en daardoor met zichzelf.

Failliet
Het idee achter deze film was niet om te laten zien hoe Amerikaanse militairen of geheim agenten zich misdragen. Terreurverdachte Anwar El-Ibrahimi hangt vaak in kettingen aan het plafond, dat wel, maar er komt niet één pijnlijke scène voorbij. We hoeven ook geen martelscènes te zien om te weten hoe ernstig de situatie is. Voor het gemak is het hier trouwens geen Amerikaan die de verhoren uitvoert maar een lokale politiecommandant.
In januari 2003 vroeg het Britse tijdschrift The Economist breeduit op de cover: ‘Is martelen ooit gerechtvaardigd?’ Dat is een heel lastige vraag want alleen al de mogelijkheid openlaten voor martelen, betekent in de ogen van veel mensen een moreel failliet. "Dankzij informatie die we zo verkregen, lopen vanavond iets meer dan 7.000 mensen in het centrum van Londen nog levend rond", zegt CIA-kopstuk Meryl Streep. Wat zeg je op zoiets?
In essentie mag rendition om Anwars vrouw en de analist Freeman draaien, het ambitieuze verhaal maakt de film topzwaar. rendition is een ensemblefilm die in subplotjes ook de politieke molens in Washington en het ontstaan van terrorisme aan de andere kant van de oceaan wil verklaren. Dat lukt regisseur Hood best aardig, dat moet gezegd, hoewel niks nieuws wordt verteld over politiek en terreur. Maar de overvloed aan personages zet de film ook op afstand, er gebeurt te veel met te veel mensen om betrokken te raken.
Of dat nou bedoeld of onbedoeld zo uitpakt — de overtuigend niet-Arabische Reese Witherspoon is gecast omdat we ons moeten kunnen herkennen in de gebeurtenissen, anderzijds schept een ensemble als vanzelf afstand — het geeft de film wel een zekere elegantie en raffinement. Want gesteld dat rendition zijn publiek wil laten nadenken over morele keuzes en morele verantwoordelijkheid dan zou een bombastisch tranentrekkend verhaal in ieder geval het Europese publiek van zich af hebben geduwd, gruwelend over het zoveelste geval van emotprop.

Ronald Rovers