LAST DANCE

Met Dead man walking vers in het geheugen moet je van goede huize komen om nog iets toe te kunnen voegen aan de opinievorming over de doodstraf. Regisseur Bruce Beresford (bekend door Oscarwinnaar Driving miss Daisy) komt in Last dance niet verder dan het plaatsen van een vrouw in de hoofdrol. Dat dit Sharon Stone is, die getooid in een jurkje wacht op de dodelijke injecties, wekt bij voorbaat de nieuwsgierigheid. Gevolg van dit vrouwelijke uitgangspunt is echter dat we haar breiende medegevangenen op de koop toe moet nemen.

Het is zeker niet voor het eerst dat vrouwen de hoofdrol spelen als gevangenen. In 1950 gaf Caged het startschot voor een merkwaardig genre: women in prison-films. Dit ware amusement kent intrigerende titels als Barbedwire dolls en Chained heat en worden bevolkt door gemene, schaarsgeklede vamps. Geketend maar gevaarlijk!
Geen groter contrast is denkbaar met Last dance. Sharon Stone speelt de ter dood veroordeelde Cindy Ligget, die in haar wilde drugstijd een gruwelijke dubbele moord heeft gepleegd. In een flashback wordt uit de doeken gedaan hoe het zo ver heeft kunnen komen: het populairste meisje van de school noemde haar een hoer, reden genoeg om haar schedel te splijten. Nieuwbakken advocaat Rick wordt op de hopeloze zaak gezet, natuurlijk vlak voor haar executie. De rijkeluiszoon wordt gespeeld door Rob Morrow, die zich voor de gelegenheid een aapachtig kapsel heeft aangemeten. Zijn enthousiasme wordt gesmoord door het advocatencollectief, dat hem een redderssyndroom verwijt. Ook Cindy weigert mee te werken aan de gewetenszuivering van het systeem en noemt hem ‘Slick Rick’. Naarmate de kalenderblaadjes vallen, voelt Rick zich echter steeds meer aangetrokken tot Cindy. Liefde op de rand van de afgrond!
De ommekeer zie je al ver van te voren aankomen: krijgt ze gratie van de gouverneur of niet? De klok tikt ongenadig voort, wachtende mensen bij de telefoon, de handen staan al bij de injectieknoppen. En jawel, maar liefst één minuut voor de uitvoering rinkelt de telefoon en Cindy kan weer worden losgeknoopt.

Doorzichtige truc
Even lijkt de nachtmerrie van Robert Altman werkelijkheid te worden. Eén van de vele zijlijnen in zijn Hollywoodsatire The player vormen de filmopnames van Habeus corpus, het droomproject van een bevlogen regisseur. Zijn eisen: beslist geen sterren en geen happy end. Bij de première blijkt dat ook hij uiteindelijk zijn idealen heeft verkwanseld. In een dramatische eindscène wordt Julia Roberts op het nippertje gered van de elektrische stoel. Bruce Willis rukt haar persoonlijk uit de dwangbuis en neemt haar in zijn armen. Een ongeloofwaardiger happy end is nauwelijks denkbaar.
Zo ver komt het nog net niet in Last dance. De gekte die Cindy overvalt als de verlossing op zich laat wachten toont niet alleen de onmenselijkheid aan van de doodstraf, maar ook die van het uitstel daarvan. Het voelt als een belediging dat Beresford zich vergrijpt aan die doorzichtige truc (de race tegen de klok) om de spanning te verhogen.
Een Sharon Stone-scepticus zou naar alle waarschijnlijkheid haar plaats in de dodencel opvatten als het definitieve einde van een actrice die zo graag serieus wil worden genomen. Het is inderdaad verleidelijk om haar rolkeuze te ridiculiseren: Sharon in de diepte! Een buitenkansje, zo’n waar drama, compleet met een politiek statement ‘gij zult niet doden’ en een vrouw met een verleden. Vooringenomen kijkers, schrijver dezes inbegrepen, vragen zich echter eerst af hoe ze er nu weer uit zal zien. De film houdt de spanning er nog even in. Bij de eerste opkomst worden slechts haar benen getoond, drentelt ze nog even in een onverlicht hoekje en verschijnt dan als een goedgebekt kreng in de schijnwerpers. Ook de makers zijn zich wel degelijk bewust van haar beladen aanwezigheid.

Gammele bordjes
Door het enorme succes van Dances with wolves viste Beresford achter het net met zijn indianenfilm Black robe, een regelrechte flop. Met Last dance lijkt het gras hem opnieuw voor de voeten te worden weggemaaid, dit keer door Tim Robbins’ Dead man walking. Hierdoor kun je hem bijna niet aanrekenen dat gebeurtenissen die inherent zijn aan een executiedrama zo clichématig overkomen. Bij films met dit onderwerp ontkom je niet aan de couleur locale: betogers voor de gevangenisdeur met leuzen op gammele bordjes, de kille voorbereidingen in de executiezaal, de schrijnende verhalen over vergiffenis van familie van de slachtoffers.
Het ontbreekt Beresford echter niet alleen aan gevoel voor timing. Waar Tim Robbins’ invalshoek bewonderenswaardig is, ontbreekt bij Beresford elke geloofwaardige motivatie. Het dilemma van de non in Dead man walking (is het gelegitimeerd om uit vrije wil een koelbloedige moordenaar te steunen in zijn laatste dagen?) wordt voelbaar gemaakt. De advocaat in Last dance handelt eerst vanuit zijn opdracht om de zaak af te handelen en wordt daarna slechts gedreven door een duistere persoonlijke betrokkenheid. Het enige moedige is dat Beresford ruiterlijk voor zijn standpunt tegen de doodstraf uitkomt. Uiteindelijk helpt echter de handleiding ‘hoe misbruik ik de doodstraf om mijn bezoekers tot tranen te roeren’ deze stellingname om zeep.

Mariska Graveland